معایب و مزایای زنجیر تایم خودرو + مقایسه تسمه تایم با زنجیرتایم

معایب و مزایای زنجیر تایم + مقایسه تسمه تایم با زنجیرتایم

بسیاری از خودروهایی که این روزها در سطح شهر می بینیم از تسمه تایم برای به حرکت در آوردن میل سوپاپ و جابجایی سوپاپ ها استفاده می کنند تا آنجا که بسیاری از رانندگان ، استفاده از زنجیر تایم را از مد افتاده و یک تکنولوژی قدیمی می دانند در حالی که برخلاف نظر عمومی ، زنجیر تایم نه تنها از رده خارج نیست که هم اکنون از سوی خودرو سازان بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد.

زنجیر تایم خودرو

کاهش هزینه تولید را باید اساسی ترین مزیت زنجیر تایم دانست این در حالی است که استفاده از این قطعه منجر به کاهش وزن موتور نسبت به دنده تایم نیز خواهد شد .

افزایش قدرت موتور و گشتاوری موتور، کاهش هزینه سرویس و نگهداری ، کاهش چشم گیر لزرش موتور ، کاهش صدا نسبت به دنده تایم در دراز مدت ، تنظیم دقیق تر تایم سوپاپ ها نسبت به دنده تایم و همچنین عمر بسیار بالا نسبت به دنده تام و تسمه تایم نیز از دیگر مواردی است که استفاده از زنجیر تایم را توجیه پذیر می کند .

در حال حاضر زنجیر تایم بیشتر در موتور وسایل نقلیه گران قیمت و پر شتاب و پر قدرت ( ماشین های مسابقه ای ) مورد استفاده قرار می گیرد .

زنجیر تایم

زنجیر تایم همان کار تسمه تایم را می کند ، اما معمولا کمی طولانی تر عمر می کند . برخی تولید کنندگان توصیه می کنند در فواصل زمانی خاصی زنجیر تایم باید تعویض شود ، اما برخی دیگر نیز طول عمر آن را برابر با طول عمر خود ماشین می دانند . زنجیر تایم دقیقا مانند زنجیر دوچرخه به نظر می رسد و همانطور که انتظار دارید صدای بیشتری از تسمه تایم دارد . مشکل دیگر زنجیر تایم این است که اگر پاره شود ، معمولا صدمه خیلی بیشتری نسبت به پاره شدن تسمه تایم ایجاد می کند . البته این بدان معنا نیست که پاره شدن تسمه تایم آسیبی ایجاد نمی کند  قطعا ایجاد می کند . اما وقتی تسمه تایم پاره می شود فقط لازم است شما قطعات بالایی آن را پیاده کنید . اما زنجیر تایم احتمالا منجر به خساراتی می شود که تعویض کل موتور مقرون به صرفه تر از تعمیر آن است.

همچنین زنجیر تایم کِشنده هایی دارد که آن را در محل نگه می دارند ، اما بر خلاف کِشنده های تسمه تایم ، این کشنده ها با فشار روغن درون موتور کنترل می شوند . پس اگر فشار روغن موتور خودروی شما به هر دلیلی خیلی کم شود ، کِشنده ها درست کار نمی کنند ، زمان بندی به هم می خورد و احتمالا زنجیر پاره می شود . اما مزیت زنجیر تایم این است که هیچ ربطی به واترپمپ ندارد ، در این صورت شما لازم نیست موقع تعویض زنجیر تایم ، واترپمپ را هم عوض کنید .

زمان بندی موتورها در ابتدا توسط دنده و بعضی زنجیر انجام می ‌شد که باعث می ‌گردید موتور ماشین با سر و صدا و اصطلاحاً سنگین کار کند . به همین دلیل و همچنین به علت سادگی استفاده ، هزینه کمتر ، عدم نیاز به روغن کاری و راندمان بالاتر ، به تدریج چرخ دنده ها جای خود را به زنجیر ، و زنجیر جای خود را به تسمه داد .

اولین تسمه تایم در سال 1945 مورد استفاده قرار گرفته ‌است . در سال 1962 ، خودروی آلمانی ( گلاس 1004 ) اولین خودرویی بود که از تسمه تایم استفاده می ‌کرد و به تولید انبوه رسید . سپس در سال 1966 پونتیاک برای اولین بار در آمریکا از تسمه تایم در محصول Tempest خود استفاده کرد . در سال 1966 شرکت Vauxhall تولید طراحی جدیدی از موتور های 4 سیلندر را آغاز کرد که در آن از تسمه تایم استفاده می‌ شد و همین ترکیب بندی امروزه در غالب خودروها مورد استفاده قرار می‌ گیرد . البته در خودروهای گران قیمتی ( خودروهای sport )  که دارای شتاب و قدرت بالایی می باشند بیشتر از زنجیرتایم برای افزایش راندمان و کاهش هزینه ها استفاده می گردد .

عملکرد زنجیر تایم خودرو

در موتور احتراق داخلی ، دنده تایم به واسطه میل تایم و یا زنجیر تایم و یا تسمه تایم میل لنگ را به میل بادامک ( ها ) متصل می ‌کند ، تا به نوبت بسته شدن و بازشدن دریچه سوپاپ ‌ها را کنترل کند . یک موتور چهار زمانه مستلزم این است که سوپاپ‌ ها یک بار در هر دو دور میل لنگ باز و بسته شوند که دنده تایم به واسطه میل تایم و یا زنجیر تایم و یا تسمه تایم این کار را انجام می ‌دهد . این تسمه دارای دندانه‌ هایی است تا به وسیله آن ، میل بادامک (ها) را همزمان با میل لنگ بچرخاند . در بعضی از طراحی‌های موتور ، تسمه تایم همچنین می‌ تواند برای به حرکت دراوردن دیگر اجزاء موتور از قبیل پمپ آب و پمپ روغن نیز استفاده شود .

مزایا زنجیر تایم چیست ؟

1- کاهش هزینه تولید

2- کاهش وزن موتور نسبت به دنده تایم

3- افزایش قدرت موتور و گشتاوری موتور

4- کاهش هزینه سرویس و نگهداری

5- کاهش چشم گیر لزرش موتور

6- کاهش صدا نسبت به دنده تایم در دراز مدت

7- راحتی سرویس

8- تنظیم دقیق تر تایم سوپاپ ها

9- عمر بسیار بالا نسبت به دنده تام و تسمه تایم

10- استفاده در موتورسیکلت های با کیفیت تا قدرت 220 اسب بخار تا گشتاوری 60 نیوتون متر تا حجم 2000 سی سی

11- استفاده شده در موتور وسایل نقلیه گران قیمت و پر شتاب و پر قدرت ( بیشتر برای ماشین های مسابقه ای )

به منظور ایجاد یک زمان‌ بندی مناسب برای باز شدن سوپاپ ‌های یک پیشرانه احتراق داخلی و انجام گرفتن درست ، هماهنگ و دقیق فرآیند های مکش ، تراکم ، احتراق و تخلیه ، از تسمه تایم یا زنجیر تایم استفاده می ‌شود . به بیانی واضح ‌تر ، با توجه به اینکه حرکت پیستون‌ ها و باز شدن سوپاپ ‌ها برای ورود هوا و سوخت باید با یکدیگر در هماهنگی خاصی باشند ، تسمه تایم یا زنجیر تایم میل سوپاپ و میل ‌لنگ را به یکدیگر متصل کرده و ارتباط صحیح میان چرخش آن‌ ها را برقرار می‌ کند .

تفاوت تسمه تایم و زنجیر تایم

وظیفه اصلی تسمه تایم و زنجیر تایم یکسان بوده و تفاوت اساسی بین آن ‌ها در طول عمر ، جنس و محل نصب شان است . در حقیقت تسمه تایم از جنس لاستیک مسحتکم و تقویت شده بوده و زنجیر تایم از فلز ساخته شده است ؛ تسمه تایم بیرون پیشرانه نصب می‌ شود اما زنجیر تایم داخل پیشرانه قرار داشته و با توجه به جنس و تماس خود با اجزای دیگر ، به روغن ‌کاری احتیاج دارد و برای این منظور از روغن پیشرانه استفاده می‌ کند . به صورت پیش فرض و تئوریک ، عمر زنجیر تایم بیش‌ تر از تسمه تایم بوده و بسیاری عمر زنجیر تایم را برابر با عمر پیشرانه می‌ دانند ؛ اما تسمه تایم یک قطعه کاملا مصرفی بوده و عمر پایینی دارد .

در پیشرانه‌ های احتراق داخلی قدیمی از زنجیر تایم استفاده می‌ شد ، اما چون زنجیر تایم‌ ها ذاتا لرزش و سر و صدای زیادی ایجاد می ‌کردند ، صنعت خودرو سازی تقریبا از اواسط دهه 1960 میلادی به سمت استفاده از تسمه تایم تمایل پیدا کرد ؛ اما با وجود پیشرفت فناوری ساخت زنجیر تایم و بهینه ‌سازی‌ های گسترده در عملکرد این قطعه ( کاهش سر و صدا و لرزش از جمله مهم‌ ترینِ این بهینه‌ سازی ‌ها هستند ) ، در چندین سال اخیر خودرو سازان مختلفی در پیشرانه‌ های تولیدی خود از زنجیر تایم استفاده کرده ‌اند . گفتنی است که مشکلات و خرابی ‌هایی که پاره شدن زنجیر تایم برای پیشرانه ایجاد می‌ کند ، به مراتب بیش ‌تر و جدی ‌تر از خرابی‌ های تسمه تایم است .

جلوگیری از مشکلات خرابی تسمه تایم و زنجیر تایم

مسلما شما هم شنیده‌ اید که پیشگیری بهتر از درمان است و همان طور که دیدید این موضوع در مورد تسمه تایم و زنجیر تایم نیز صدق می ‌کند ؛ در حقیقت با توجه به هزینه‌ های تعمیر گزافی که ممکن است در پی عدم تعویض به موقع یک تسمه تایم یا زنجیر تایم رخ دهد ، اقدام منطقی این است که همواره به این قطعه توجه داشته باشید .

تسمه تایم یک قطعه مصرفی بوده و زمان تعویض آن برای هر خودرو متفاوت است ؛ لذا ایده‌ آل ‌ترین زمان برای تعویض آن در دفترچه اختصاصی خودرو شما ذکر شده است و باید بر اساس زمان ‌بندی توصیه شده توسط کمپانی سازنده خودرو خود اقدام کنید . زمان مناسب تعویض تسمه تایم خودروهای مختلف معمولا بین 40 تا 160 هزار کیلومتر تعیین می ‌شود ، اما با توجه به اهمیت سلامت و صحت عملکرد این قطعه ، توصیه می‌ کنیم حتی ‌الامکان در هر بار مراجعه خود به تعمیرگاه‌ها برای انجام سرویس‌ های دوره‌ای ، حتما بخواهید که وضعیت تسمه تایم نیز توسط مکانیک بازدید شود .

علائم و نتایج خرابی

1- صدا های غیرمعمول
2- روشن شدن چراغ چک موتور
3- استارت سخت و احتراق ناقص
4- دور موتور غیر طبیعی
5- خرابی و شکستن پیستون‌ و کج شدن سوپاپ‌
6- افزایش میزان دود خروجی از اگزوز

زنجیر تایم خودرو

خرابی تسمه تایم و زنجیر تایم خودرو

با توجه به اینکه تسمه تایم وظیفه چرخاندن قطعات حیاتی پیشرانه یعنی میل‌ لنگ و میل سوپاپ را بر عهده دارد ، عملکرد مطلوب و صحت کارکرد آن ، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است . این قطعه مصرفی است و باید پس از پیمایش معین و مدت زمان مشخصی تعویض شود ، اما عوامل غیر طبیعی مختلفی می ‌توانند باعث خرابی زود هنگام و غیر منتظره تسمه تایم شوند ؛ انواع خرابی ، فرسودگی و یا پارگی این قطعه می‌ تواند عوامل و علائم مختلفی داشته باشند که در زیر به شایع ‌ترینِ آن ها که شامل موارد زیر است ، اشاره کرد :

1- تنظیم نبودن

شل بودن یا تنظیم نبودن هرزگردها و خود تسمه یا زنجیر تایم ، می‌ تواند به سادگی موجب ترک خوردن ، پاره شدن ، کشیده شدن ، ساییدگی ، از جا در فتن و یا لرزش آن شود . گفتنی است که البته لرزش پیشرانه می ‌تواند دلایل متعدد دیگری نیز داشته باشد .

2- هرزگردها

هر گونه خرابی بلبرینگ هرزگردها ، باعث اختلال در روند چرخش این قطعه و نتیجتا چرخش نامطلوب تسمه تایم یا زنجیر تایم خواهد شد ؛ این اتفاق می ‌تواند موجب کشیده شدن و پارگی تسمه تایم شود . وجود کثیفی یا ذرات و اجزای تیز و خورنده روی سطح هرزگرد ها نیز باعث ایجاد فرسایش دنده ‌ها و خرابی تسمه تایم می‌ شود .

3- سیالات

ریختن انواع سیالات خودرو از جمله روغن ، گریس یا ضد یخ بر روی سطح تسمه تایم ، می ‌تواند باعث خورده و مستهلک شدن آن شود .

4- دما

تغییرات دمایی شدید ( دمای زیاد سرد یا زیاد گرم ) می ‌تواند تسمه تایم و زنجیر تایم را در معرض آسیب قرار داده و باعث خرابی آن ‌ها شود . تحمل حداقل دما و حداکثر دمای بسیاری از تسمه تایم‌ ها ، به ترتیب در محدوده 34 تا 80 درجه سانتی ‌گراد قرار دارد .

5- فشار روغن پیشرانه 

همان طور که گفته شد ، زنجیر تایم داخل پیشرانه قرار داشته و همانند هرزگرد های خود به روغن ‌کاری احتیاج دارد ؛ اگر به هر علتی فشار روغن درون پیشرانه کاهش یابد ، هرزگردها نیز عملکرد مطلوب خود را نخواهد داشت و می ‌توانند باعث ایجاد صدمات و هزینه ‌های گزاف تعمیر پیشرانه شود .

جنس با دوام اما مهم تر از این ، بحث دوام است و اینجا است که زنجیر تایم به خوبی خود را نشان می دهد . تسمه تایم از الیاف مصنوعی ساخته شده است و مانند هر تسمه دیگری در اثر اصطکاک و البته گرمای موتور به مرور فرسوده شده و پاره می شود .

با توجه به حساسیت و اهمیت نقش تسمه تایم ، الیاف آن بطور معمول از جنس مقاومی ساخته می شود اما در نهایت احتمال پارگی آن پس از طول عمر مشخصی وجود دارد و به همین دلیل باید در پیماش ذکر شده از سوی شرکت سازنده خودرو و یا تولید کننده تسمه ، آن را تعویض کرد . در مقابل زنجیر تایم به دلیل ساختارش نیازی به تعویض در دوره های کوتاه پیدا نمی کند و تنها نیاز به بازبینی دارد . در عمل زنجیر تایم بدون مراقبت هم می تواند سال ها کار کند و گاهی دیده می شود در تمام مدت عمر یک خودرو ( که در ایران بیش از 40 سال است ) زنجیر تایم موتور تعویض نشده است .

بیشتر بخوانید:

علت گیج زدن خودرو و یاغی شدن آن چیست + رفع آن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.