مولتی متر چیست؟+آموزش تصویری کار با مولتی متر

مولتی متر چیست؟+آموزش کار با مولتی متر

مولتی متر چیست؟-مولتی متر hioki-مولتی متر آنالوگ

در ادامه مجموعه آموزش های الکترونیک به زبان ساده میخواهیم مولتی متر را آموزش دهیم. در مهندسی برق از دو نوع مولتی متر دیجیتال و آنالوگ برای اندازه گیری ها استفاده می شود. در این آموزش به دلیل کاربرد گسترده مولتی متر دیجیتال فقط این نوع مولتی متر را مورد بحث قرار می دهیم. نحوه کار با مولتی متر دیجیتال را آموزش می دهیم. مولتی یک ابزار منحصر بفرد در تشخیص عیب مدارات است. مولتی متر (Multimeter) به معنای چند اندازه گیری می باشد یعنی با استفاده از آن ولتاژ، جریان، مقاومت و… را اندازه گیری می کنیم.

یک مولتی متر سه قسمت دارد:

1. صفحه نمایش
2. کلید چرخشی انتخاب(Selection Knob)
3. خروجی ها

صفحه نمایش معمولا 4رقم دارد و قابلیت نمایش علامت منفی هم دارد. با استفاده از کلید چرخشی وسط می توان میزان جریان بر حسب میلی آمپر(mA) و میزان ولتاژ برحسب ولت(V) و میزان مقاومت بر حسب اُهم(Ω) را اندازه گیری نمود. دو تا پراب قرمز و مشکی به دوتا خروجی در پایین مولتی متر وصل می شود.

COM :خروجی COMبه عنوان قطب مشترک در نظر گرفته می شود و به زمین(ولتاژ منفی) وصل می شود. همیشه پراب سیاه رنگ به COMوصل می شود .

mAVΩ : سوراخ خروجی که روی آن mAVΩنوشته شده است محل اتصال پراب قرمز است که قطب + به آن وصل می شود. این خروجی برای اندازه گیری جریان(جریان های تا اندازه 200mA)، ولتاژ و مقاومت استفاده می شود.

10A : سوراخ خروجی 10A برای اندازه گیری جریان های زیاد استفاده می شود

 

مولتی متر چیست؟

برای آموزش اندازه گیری ولتاژ از یک باتری AA استفاده می کنیم. پراب مشکی را به خروجی COM متصل کنید و پراب قرمز را به خروجی mAVΩ مولتی متر را بر روی “2V” در قسمت DC تنظیم کنید. قسمت DC همان جایی است که در جلوی V دو تا خط مستقیم که یکی ممتد و یکی بریده بریده است. ولتاژAC در جلوی آن خط منحنی دارد. در شکل زیر آن را مشاهده می کنید.

دو پراب قرمز را به قطب مثبت باتری و پراب مشکی را به قطب منفی باتری متصل کنید. چنانچه باتری شارژ باشه مقدار 1.5 ولت و یا کمی بیشتر بروی صفحه نمایش داده می شود.

اگر جای پراب قرمز و پراب مشکی را برعکس وصل می کردیم چه اتفاقی می افتاد؟

اتفاق خاصی نمی افتد فقط عدد مورد نظر منفی می شود.بجای 1.5+ ولت مقدار 1.5- ولت بروی صفحه نمایش نقش می بندد.

مولتی متر چیست؟

یک مقاومت بردارید و کلید وسط مولتی متر هم بر روی 20kΩ تنظیم کنید. سپس دوتا پراب را بروی مقاومت قرار دهید. مقادیری که نشان داده می شود سه تاست. یا 0.00 یا 1 و یا مقدار واقعی مقاومت.

مولتی متر چیست؟

مقداری که برای مقاومت ما نشان داده می شود 0.97 است. دقت کنید چون بروی 20kΩ تنظیم کرده ایم پس مقاومت ما هم 0.97kΩ است یا بطور تقریبی 1kΩ است. معمولا مقاومت ها 5درصد خطا دارند.

اگر مقدار 1 یا OL به نمایش درامد یعنی اینکه مقدار مقاومت زیاد است و باید کلید چرخشی وسط را بر روی 200kΩ و یا 2MΩ قرار دهیم.

اگر مقدار 0.00 یا مقادیر خیلی کوچک به نمایش در آمد یعنی اینکه مقدار مقاومت کم است و باید کلیدچرخشی وسط بر روی 2kΩ یا 200Ω قرار دهیم.

اندازه گیری جریان یکی از مهمترین کارهایی هست که یه مهندس برق و الکترونیک باید یاد بگیره. نکته اصلی در اندازه گیری جریان اینه که برای اندازه گیری جریان، مولتی متر باید به صورت سری در مدار قرار بگیره در حالی که برای اندازه گیری ولتاژ مولتی متر به صورت موازی در مدار قرار میگیره. برای اندازه گیری جریان شما باید یه قسمت از مدارتون رو جدا کنید و مولتی متر رو در اونجا قرار بدید.

تذکر: ما از یک مدار نمونه برای این کار استفاده کردیم ولی روش گفته شده یکسان هست و میتونید همه اندازه گیری هاتون رو طبق روش گفته شده انجام بدید.

اولین چیزی که بهش نیاز داریم یه قطعه سیم اضافی هست. توجه داشته باشید که ما باید یه بخش از مدارمون رو قطع کنیم و مولتی متر رو در اون بخش قرار بدیم و سپس جریان رو اندازه گیری کنیم. برای این کار سیم مربوط به VCC رو از سری که به مقاومت وصله میکشیم بیرون و یه سیم دیگه میزنیم به سر مقاومت. بعد یه سری پراب رو میزنیم به مقاومت و سر دیگه اش رو میزنیم به VCC . در ادامه که مولتی متر رو میذاریم و جریانی که ازش رد میشه رو اندازه گیری میکنیم VCC هم وصل میشه.

مولتی متر چیست؟

بعد از این که پراب های مولتی متر رو به مدار وصل کردیم حالا باید اون کلید چرخان وسط رو بچرخونیم تا در موقعیت مناسبش قرار بگیره و سپس جریان مورد نظر خودمون رو اندازه گیری کنیم. اندازه گیری جریان دقیقا مشابه اندازه گیری ولتاژ و اندازه گیری مقاومت هست.

اول کلید چرخان وسط رو روی 200 میلی آمپر تنظیم کنید. اکثر مداراتی که استفاده میکنیم کمتر از 200 میلی آمپر جریان کشی دارند. حالا مطمین بشید که پراب قرمز رنگ به سوراخ مربوط به خروجی آمپر وصل شده. در اکثر مولتی مترهای ما، با همون قسمت که برای اندازه گیری ولتاژ و مقاومت استفاده میکنیم برای اندازه گیری جریان نیز استفاده میکنیم. اگه احیانا شک کردید و احتمالا دادید که مدارتون بیشتر از 200 میلی آمپر جریان میکشه پراب قرمز رنگ رو از مولتی متر در بیارید و اون رو به سوراخ خروجی مربوط به 10A وصل کنید. بعد خیلی راحت میتونید جریان مورد نظر مدارتون رو بخونید.

آموزش کار با مولتی متر

آموزش امروز را با تعریف های خسته کننده و کتابی شروع نکنیم بهتر است. پس در یک جمله خلاصه “مولتی متر همون دستگاهیه که باهاش، ولتاژ، آمپر، مقاومت و … رو اندازه گیری می کنن” و البته کاربردهای دیگری مثل تست سلامت قطعات الکترونیکی یا تست برقراری اتصال و یا تست صحیح بودن عمل لحیم کاری را بررسی می کنند.
بعضی ها به این دستگاه ولت متر، بعضی ها اهم متر و بعضی ها آمپر متر هم می گویند. ولی از آنجایی که دستگاههای جدید پیشرفته تر شده اند و همه این قابلیت ها را با هم دارند، پس اسم مولتی متر برای این دستگاه صحیح تر است.
مولتی مترها در دو نوع آنالوگ (عقربه ای) و دیجیتال موجودند. که البته نوع آنالوگ آن در مسیر پیوستن به تاریخ است و ما هم در این آموزش در مورد مولتی مترهای آنالوگ صحبتی نخواهیم کرد.
مولتی مترهای دیجیتال خود به دو دسته معمولی و اتوماتیک تقسیم می شوند که مولتی مترهای اتوماتیک، قیمتی چند برابر مولتی مترهای معمولی دارند.
“مولتی مترهای دیجیتال اتوماتیک” امکان اندازه گیری موارد اضافه تری مثل، اندازه گیری جریان متناوب (AC)، فرکانس، دما و… را دارند، در ضمن اُتو رنجAuto Range  هستند و نیازی به انتخاب رنج بصورت دستی ندارند. تصویر یک “مولتی متر دیجیتال اتوماتیک” را در پایین مشاهده می کنید. البته از آنجایی که قیمت این مولتی مترها بالاست، ما آموزشمان را بر مبنای مولتی مترهای ساده پی میگیریم. ولی روش کلی کار همه مولتی مترهای دیجیتال شبیه یکدیگر است.

مولتی متر چیست؟

آموزش کار با مولتی متر دیجیتال ساده:

از آنجایی که قیمت “مولتی متر دیجیتال ساده” پایین است (چیزی بین ۲۵ تا ۵۰ هزار تومان) و امکان تهیه آن برای بسیاری از کاربران امکان پذیر است، به آموزش کار با مولتی متر های ساده می پردازیم. در تصویر زیر یک مولتی متر دیجیتالی ساده (معمولی) را مشاهده می کنید.

ابتدا به بررسی ترمینال های ورودی مولتی متر که محل اتصال پراب ها به مولتی متر هستند می پردازیم. معمولاً ۲ یا ۳ و گاهی ۴ ترمینال ورودی روی مولتی مترها قرار دارد. مثلاً در مولتی متر پایین ۳ ترمینال ورودی وجود دارد که با مقادیر VΩmA و COM و ۱۰A مشخص شده است.

مولتی متر چیست؟

• یکی از ترمینال ها (پایین ترین ترمینال) که با علامت COM مشخص شده، به معنای پایه مشترک (منفی) است و در همه اندازه گیری ها باید پراب مشکی رنگ به این ترمینال متصل باشد.
• ترمینال بعدی (ترمینال وسط) با علامت VΩmA مشخص شده و وقتی می خواهید، ولتاژ،اهم (مقاومت) و جریان های کوچک در حد میلی آمپر را اندازه گیری کنید، باید پراب قرمز رنگ را به این ترمینال متصل کنید.
• ترمینال سوم با علامت ۱۰A مشخص شده است. وقتی می خواهید جریان های نسبتاً بزرگی در حد ۵۰۰ میلی آمپر تا ۱۰ آمپر را اندازه گیری کنید، باید پراب قرمز رنگ را از ترمینال VΩmA جدا کنید و به ترمینال سوم یعنی ۱۰A وصل کنید. توجه داشته باشید که مولتی متر بالا فقط قابلیت اندازه گیری، جریان DC (مستقیم) را دارد و نمی تواند جریان های متناوب را اندازه گیری کند.
  حداکثر جریانی که مولتی متر بالا می تواند اندازه گیری کند، ۱۰ آمپر است و اگر جریانی بیشتر از این از دستگاه عبور کند، دستگاه خواهد سوخت.

اکنون به معرفی قسمت های مختلف کلید سلکتوری می پردازیم.
به کلیدی که در وسط مولتی متر قرار گرفته و قابلیت چرخش دارد، کلید سلکتوری می گوییم. با چرخاندن این کلید سلکتوری می توانید انتخاب کنید که قصد اندازه گیری چه کمیتی را دارید. در تصویر زیر، رنج کمیت های مختلف مشخص شده است.

مولتی متر چیست؟

البته اگر دستگاه شما با مولتی متر بالا فرق دارد، کافیست این علائم اختصاری را بدانید تا بتوانید با هر مولتی متری کار کنید.

سوال: فرق ولتاژ ثابت و ولتاژ متغییر چیست؟ ولتاژی که باتری ها تولید می کنند ولتاژ ثابت و ولتاژ برق شهر که از پریزهای برق گرفته می شود، ولتاژ متناوب است.

روش اندازه گیری ولتاژ ثابت با ولت متر:

کلید سلکتوری روی مولتی متر را آنقدر بچرخانید که روی محدوده ولتاژ ثابت قرار گیرد. از آنجایی که قصد داریم تا ولتاژ یک باتری کوچک را اندازه گیری کنیم پس باید کلید سلکتوری روی مقدار ۲۰ قرار گیرد (البته می توانید کلید سلکتوری را روی ۲۰۰۰m هم قرار دهید.)

مولتی متر چیست؟

همانطور که می بینید پراب قرمز رنگ به ترمینال VΩmA و پراب مشکی به ترمینال COM وصل شده. آنگاه در سمت دیگر پراب قرمز رنگ را به قطب مثبت باتری و پراب مشکی رنگ را به قطب منفی وصل کرده ایم و عدد ۱٫۵ روی نمایشگر مولتی متر نشان داده شده است. اگر جای پراب قرمز و مشکی را در باتری جابجا وصل کنید، عدد ۱٫۵- (منفی) نمایش داده می شود.

نکته: جهت اندازه گیری ولتاژ همیشه بایستی ولت متر را به صورت موازی در مدار قرار دهید. فرضاً اگر قصد دارید ولتاژ روی یک مقاومت الکترونیکی را اندازه گیری کنید، کافیست در حالتی که برق به آن مدار وصل است، پراب های ولت متر را روی ۲ پایه مقاومت الکترونیکی قرار دهید تا ولتاژ روی مقاومت به شما نشان داده شود.

توجه: حتماً زمانی که دارید ولتاژ یک عنصر الکترونیکی را روی یک مدار اندازه گیری می کنید، بایستی برق آن مدار وصل باشد.

روش اندازه گیری جریان با آمپر متر:

فرض کنید که در مدار زیر، قصد داریم که جریان عبوری از این ال ای دی های خطی را اندازه گیری کنیم. در این مدار ۳ ال ای دی خطی تختِ یک متری قرار گرفته است.

کلید سلکتوری را آنقدر بچرخانید تا به محدوده جریان ثابت برسد. فرض می کنیم که نمی دانیم این مدار چه جریانی می کشد، پس کلید سلکتوری را روی بالاترین مقدار یعنی ۱۰ قرار می دهیم و پراب قرمز رنگ را به ۱۰A متصل می کنیم در صورتی که اعداد نامفهمومی (مثل ۱ یا ۰) در صفحه نمایش ظاهر شود، یعنی رنج جریان را بیش از حد بالا در نظر گرفته اید، آنگاه باید کلید سلکتوری را روی گزینه های دیگری مثل ۲۰۰m یا ۲۰m قرار دهید و پراب قرمز رنگ را هم به ترمینال ورودی VΩmA وصل کنید.
از آنجایی که آمپرمتر بصورت سری در مدار قرار می گیرد، پس سیم مثبت ورودی به مصرف کننده ها را قطع می کنیم و آمپرمتر را با ال ای دی ها سری می کنیم، مانند تصویر زیر:

مولتی متر چیست؟

نکته: آمپر متر همیشه بصورت سری در مدار قرار می گیرد.

توجه : در صورتی که مولتی متر بصورت صحیح در مدار گیرد، ال ای دی های خطی در مدار بالا روشن می شوند. و مقدار جریان عبوری در صفحه نمایش نشان داده می شود.

روش اندازه گیری مقاومت با اهم متر:

این بار قصد اندازه گیری مقدار یک مقاومت را داریم. پس پراب قرمز رنگ را از ترمینال قبلی خارج می کنیم و به ترمینال VΩmA متصل می کنیم. پراب مشکی رنگ هم طبق صحبت های قبلی همیشه باید به ترمینال COM متصل باشد. آنگاه کلید سلکتوری را آنقدر بچرخانید تا به محدوده اندازه گیری مقاومت برسد. از آنجایی که نمی دانیم اندازه این مقاومت چند اهم است، پس از بالاترین مقدار شروع می کنیم، در صورتی که اعداد نامفهومی در صفحه نمایش نشان داده شد، کلید سلکتوری را روی مقادیر کمتر قرار می دهیم.

سپس پراب های مشکی و قرمز رنگ را به دو سر مقاومت وصل کنید. مانند تصویر زیر

مولتی متر چیست؟

ھنگام خواندن مقدار مقاومت به نكات زیر توجه كنید:
در مولتی متر ۳ حرف اختصاری وجود دارد که عبارتند از m , K , M
m معنای میلی است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۰/۰۰۱ ضرب شود.
K به معنای کیلو است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۱۰۰۰ ضرب شود.
M به معنای مگا است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۱۰۰۰۰۰۰ ضرب شود.

از آنجایی که در تصویر بالا، کلید سلکتوری روی مقدار ۲۰۰۰k قرار گرفته است و حرف اختصاری k، مخفف کیلو است، پس عدد نمایش داده شده (۳۹۰) را باید در ۱۰۰۰ ضرب کنیم. در این صورت مقدار ۳۹۰۰۰۰ بدست می آید. یعنی این مقاومت ۳۹۰ هزار اهم است.

نکته: مقاومت بصورت موازی در مدار قرار می گیرد و قبل از اندازه گیری مقاومت یک عنصر باید برق مدار را قطع کنید تا نتیجه بدست آمده صحیح باشد.

رنج بیزر (بازر):

از آنجایی که دانستن این بخش خیلی به درد یک برقکار می خورد، بد نیست که این مورد را هم یاد بگیرید. زیرا برای پیدا کردن سیم های تلفن و آیفون در برق ساختمان خیلی به کارتان می آید.
روی بیشتر مولتی متر گزینه ای هست که علامت یک زنگ یا یک بلندگو درج شده که در تصویر بالا آن را با محدوده رنج بیزر مشخص کرده ایم.
فرض کنید که داخل یک لوله برق ۱۰ رشته سیم وجود دارد که همه آنها همرنگ هستند، و شما می خواهید از بین این ۱۰ رشته سیم، دو تا از آنها را مشخص کنید، کاری که می کنید این است که از یک سمت، سر آن دو سیم را لخت می کنید و به هم اتصال می دهید و از سمت دیگر مولتی متر را روی حالت بیزر قرار میدهید و پراب ها را به صورت ۲ به ۲ و تصادفی روی تمام سیم ها تست می کنید. هر جا که مولتی متر به صدا درآمد، یعنی آن دو رشته سیم همان دو رشته سیمی هستند که از سمت دیگر به هم متصل شده اند.

انواع مولتی متر و طریقه کار با آن

نام دیگر اهم متر،مولتی متر یا آوومتر می باشد.مولتی‌متر دستگاهی است که بسته به نوع و مدل برای مشاهده چندین کمیت الکتریکی از قبیل ولتاژ یا اختلاف پتانسیل و امپراژ یا جریان، ظرفیت خازن، تست دیود و تست اتصال کوتاه و مقاومت الکتریکی که می‌توان با آن سلامت قطعات یا مشخصات یک قطعه را ارزیابی کرد به همین دلیل آنرا اندازه گیر چند حالته یا مولتی متر می گویند . با استفاده از آن هم چنین می توان سلامت قطعه و یا مشخصات آن را شناسایی کرد. از این وسیله برای ارزیابی قطعات خودرو نیز استفاده می شود.تمام آوومترها با جزئی اختلاف مانند یکدیگر هستند.

مولتی متر ها را میتوانیم به دو دسته کلی Auto Range و غیر Auto Range یا Manual تقسیم کنیم. در نوع غیر اتوماتیک، برای اندازه گیری هر پارامتر نظیر ولتاژ، مقاومت و … باید حدود مورد نظر را روی مولتی متر انتخاب کنیم، مولتی متر به وسیله یک سلکتور کمیت‌های الکتریکی می‌تواند بر حسب نیاز گردش نماید برای استفاده از آن لازم است شما با هر کدام از آن کمیت‌ها آشنا باشید که برای هریک، یک واحد مشخص اندازه گیری تعیین می‌شود.مثلا اگر میخواهیم ولتاژ ۱۲ ولت را اندازه بگیریم باید سلکتور مولتی متر را در قسمت ولتاژ روی ۲۰ قرار دهیم که بتوانیم ولتاژ های زیر ۲۰ ولت را با دقت خوبی اندازه بگیریم. یکی از قسمت های مهم ، ولت مترDC آن می باشد. اساس کار یک ولت متر DC دیجیتالی بر مبنای مقایسه است. یعنی ولتاژ وارد شده به ولت متر ، با یک ولتاژ مرجع معمولا ۱۰۰ میلی ولت مقایسه شده و نتیجه مقایسه به کمک مدارات الکترونیکی و دیجیتالی به صورت ارقام که مبین مقدار ولتاژ DC اعمالی به ولت متر است،، روی صفحه نمایش آن ظاهر می‌گردد.
انواع مولتی متر های دیجیتال قادر به اندازه گیری ولتاژ از چند صد میلی ولت تا ۱۰۰۰ولت به صورت خودکار هستند و نیاز به تنظیم رنج دستی ندارند، فقط کافیست کاربر جهت انتخاب ولتاژ AC رنج یاب را روی قسمت AC و جهت انتخاب ولتاژ DC رنج یاب را روی قسمت DC قرار دهد. همچنین جهت اندازه گیری کمیت های دیگر از جمله مقاومت یا آمپر باید نشانگر رنج را روی قسمت مربوطه قرار دهد. به این نوع مولتی مترها که به صورت خودکار تنظیم می شوند اتو رنج Auto Range می گویندنمونه یک مولتی متر غیر اتوماتیک را در تصویر زیر میتوانید مشاهده نمایید.

مولتی متر چیست؟

در مولتی متر های اتوماتیک، نیازی به این کار نبوده و صرفا باید نوع پارامتر را مشخص کنیم مثلا برای اندازه گیری ولتاژ باتری، سلکتور مولتی مترمان را روی ولتاژ مستقیم قرار می دهیم و اقدام به اندازه گیری می کنیم. ولتاژ هرچقدر که باشد (در بازه مجاز مولتی متر) روی صفحه نمایش داده می شود و البته اغلب مولتی متر ها امکان تنظیم دقت اندازه گیری را به کاربر می دهند. نمونه یک مولتی متر اتوماتیک را نیز در تصویر زیر می بینید.

مولتی متر چیست؟

همانطور که در تصویر مربوط به مولتی متر اتوماتیک اشاره کردیم، تعداد حالت های قابل انتخاب تنها محدود به انتخاب پارامتر مورد اندازه گیری می باشد.

مولتی متر دیجیتال :

مولتی متر دیجیتال کمیت‌های اندازه گیری شده را به صورت رقم و یا ارقامی‌بر روی صفحه نمایش نشان می‌دهد و معمولاً واحد کمیت اندازه گیری شده را نیز به طریق مناسبی نمایش می‌دهد . در شکل زیر یک نمونه مولتی متر دیجیتالی معمولی قابل حمل نمایش داده شده است . دقت اندازه گیری و همچنین سهولت کار از ویژگی های مهم مولتی مترهای دیجیتال می باشد. مولتی متر دیجیتال برای اندازگیری کمیت های الکتریسیته ازقبیل اختلاف پتانسیل یا ولتاژ، مقاومت وجریان طراحی گردیده و مقادیر اندازه گیری شده را به صورت ارقام روی نمایشگر نشان می‌دهند. دستگاه مولتی متر قابلیت‌های دیگری جهت اندازه گیری میلی آمپر، میکرو آمپر، تست خازن،فرکانس، میکروفاراد، تست مقدار دما، تست دیود،  تست اتصال و … را دارا می باشد. در ظاهر کلی دستگاه مولتی متر یک صفحه مدرج به همراه یک selector وجود دارد. همانطور که از اسم آن مشخص است این دستگاه برای اندازگیری کمیت‌هایی مانند اختلاف پتانیسل، مقاومت و جریان طراحی گردیده و برای استفاده از selector دستگاه به ترتیب روی واژه‌های volt- ohm – ampere کمک گرفته می‌شود. روی دسته سلکتور علامتی قرار دارد که بیان کننده دامنه کاری در اندازگیری‌های می‌باشد. این دستگاه نیز مانند دیگر سیستم ها دو ترمینال آند و کاتد دارد. برای استفاده صحیح از دستگاه بایستی سیم مشکی را به ترمینال منفی و سیم قرمز را به ترمینال مثبت وصل کرد. حالا می توانید دکمه power دستگاه را روشن و هر نوع اندازگیری را شروع کنید.

مولتی متر چیست؟

مولتی متر انبری:

نوع دیگری مولتی متر دیجیتالی نیز وجود دارد که در آن علاوه بر امکانات بیان شده ، انبری نیز وجود دارد . توسط این انبر می‌توان بدون نیاز به سری کردن مولتی متر با المان مورد نظر در مدار ، جریان گذرنده از آن المان را اندازه گرفت . اگر سیم حامل جریان متصل به المان مورد نظر را بین انبرهای این مولتی متر قرار دهیم ، مولتی متر مقدار جریان گذرنده از سیم و در نتیجه مقدار جریان گذرنده از المان مورد نظر را نمایش می‌دهد . بنابراین توسط این مولتی متر به راحتی و خیلی سریع می‌توان مقدار جریان را اندازه گرفت . در شکل زیر تصویری از یک مولتی متر دیجیتالی انبری نمایش داده شده است.

مولتی متر چیست؟

مولتی متر آنالوگ :

در ظاهر مولتی متر آنالوگ یا عقربه ای معمولاً از یک صفحه با تعدادی خطوط مدرج ، یک عقربه که می‌تواند روی خطوط مدرج حرکت کند ، یک سلکتور ، تعدادی ترمینال ، یک پتانسیومتر تنظیم صفر و دو سیم رابط تشکیل می‌شود نمونه ای از این نوع مولتی متر در شکل زیرنمایش داده شده است .این ابزارها ساختمان ظاهری یک مولتی متر عقربه ای را تشکیل می دهد.

مولتی متر چیست؟

مولتی متر حرفه ای :

از مزایای مولتی مترهای حرفه ای دقت بالا ،پایداری دقت در دراز مدت،پهنای باند وسیع اندازه گیری، امپدانس ورودی بالا،ثبت و نمایش مقادیر اندازه گیری شده یا دیتالاگر Data Logger و قابلیت اتصال به کامپیوتر جهت ذخیره نمودن و بررسی مجدد می توان نام برد.

چگونه از مولتی متر دیجیتال استفاده کنیم ؟

مولتی متر چیست؟

1-طریقه اندازه گیری مقاومت:
کلید سلکتور اهم متر را روی قسمت Ω قرار می دهیم در این قسمت،علامت های۲۰۰ و ۲kو ۲۰kو ۲۰۰kو ۲Mو ۲۰M نوشته شده است. وقتی سلکتور اهم متر را روی عدد ۲۰۰ قرار می دهیم،یعنی اهم متر در این حالت قابلیت اندازه گیری مقاومت های بین صفر تا ۲۰۰ اهم را دارا می باشد و هنگامی که کلید را روی ۲۰K قرار می دهیم،یعنی اهم متر قابلیت اندازه گیری مقاومت های بین صفر تا ۲۰ کیلو اهم را دارا می باشد و …. ضمنا در این حالت پروب (فیش) سیاه اهم متر را در محل COM و پروب قرمز اهم متر را در محلی که با V/F/Ω مشخص شده قرار می دهیم و مقدار مقاومت را بر روی صفحه می خوانیم.هرگاه اهم متر قادر به خواندن مقدار مقاومت نباشد عدد ۱ ظاهر می شود که باید کلید را تغییر داد و هرگاه اهم متر در همه حالت عدد ۱ را نشان دهد معرف خرابی مقاومت است. که قسمت ●مربوط به تست دیود،تست ترانزیستور و تست قطع و وصل بودن می باشد (بیزر یا بوق).
2-طریقه تست دیود و ترانزیستور:
برای تست دیودها و ترانزیستورها،سلکتور مولتی متر را روی قسمت علامت دیود  قرار می دهیم و فیش سیاه اهم متر را در نقطه COM و فیش قرمز را در نقطه V/F/Ω قرار داده و دیود و ترانزیستور را تست می کنیم. برای تست دیود پروب قرمز را روی آند و پروب مشکی را روی کاتد قرار می دهیم باید عدد نمایش داده شده حدود ۰٫۶۰۰ باشد . اگر ۰ یا ۱ بود دیود سوخته است. سپس جای پروب ها را عوض می کنیم و نباید در این حالت مقداری نمایش داده شود.
3-طریقه اندازه گیری ولتاژ مستقیم(DC):
کلید سلکتور مولتی متر را روی محدوده ولتاژ DC که با علامت( _V ) مشخص شده قرار می دهیم.در این محدوده شماره های مختلفی دیده می شود.چنانچه کلید را روی رنج ۲۰۰m قرار دهیم،به ابن مفهوم است که مولتی متر در این حالت قادر است ولتاژهای بین صفر تا ۲۰۰ میلی ولت را اندازه گیری کند. اگر کلید سلکتور را روی عدد ۲۰ قرار دهیم مفهومش اینست که اهم متر در اینحالت قادر است ولتاژهای بین صفر تا ۲۰ ولت را اندازه گیری کند و به همین نحو مقادیر بالاتر سقف های اندازه گیری ولتاژ بالاتر را میسر می سازند. در این حالت نیز فیش سیاه در محل COM و فیش قرمز در محل V/F/Ω نصب می شود.ضمنا به علت اینکه بایستی فیش مثبت و منفی را درست وصل کنیم،در صورت برعکس زدن فیشها،مقدار ولتاژ با علامت منفی روی صفحه ظاهر می شود.

4-طریقه اندازه گیری ولتاژ متناوب(AC):
کلید سلکتور مولتی متر را روی محدوده ولتاژ AC که با علامت (~V) مشخص شده قرار می دهیم. در این محدوده شماره های مختلفی دیده میشود که همانند آنچه در مورد ولتاز مستقیم گفتیم، عدد انتخاب شده، سقف ولتاژ قابل اندازه گیری ما خواهد بود مثلا چنانچه کلید را روی رنج ۷۵۰ قرار دهیم، مولتی متر قادر خواهد بود ولتاژهای بین صفر تا ۷۵۰ ولت متناوب را اندازه گیری کند. در این حالت فیش سیاه را در محل COM و فیش قرمز را در محل V/F/Ω قرار داده و فیش ها را از هر طرف به محل ولتاژ وصل کنیم فرقی نمی کند چون ولتاژ متناوب قطب منفی و مثبت ندارد.
5- طریقه اندازه گیری جریان DC:
کلید سلکتور مولتی متر را روی قسمت mA یا uA یا A قرار داده و فیش سیاه را در محل COM و فیش قرمز را در محل mA (برای جریان کم) و یا ۲۰A (برای جریان زیاد) قرار داده و آنگاه برای اندازه گیری جریان، اهم متر را در مدار بصورت سری می بندیم. یعنی جریان از یکی از پروبها وارد و از پروب دیگر خارج می شود.
نکته۱: توجه کنید که عدد ۲۰A که اعلام شد روی بدنه مولتی متر کنار یکی از کانکتور ها نوشته شده و بسته به سقف جریان قابل اندازی مولتی متر این عدد ممکن است بیشتر یا کمتر باشد. در هر صورت شما نباید جریانی بیشتر از مقدار اعلام شده از مولتی متر عبور دهید. ضمنا تفاوت دو کانکتور mA و ۲۰A مقدار فیوز سری شده با آنهاست. برای ایمنی بیشتر با هر کانکتور یک فیوز سری شده تا اگر جریانی بیش از جریان قابل اندازه گیری از آن کانکتور کشیده شد، فیوز بسوزد و مولتی متر آسیب نبیند. بنابراین در صورتی که جریانی که میخواهید اندازه بگیرید بیش از ۵۰۰ میلی آمپر است، از کانکتور جریان بالای ۲۰A استفاده نمایید.
نکته۲: برخی مولتی متر ها فقط جریان DC را می توانند اندازه گیری کنند. در این مولتی متر ها کنار عبارات مربوط به جریان (mA و A) علامت جریان مستقیم (__) قرار دارد و در برخی مولتی متر ها که علاوه بر جریان مستقیم، جریان متناوب را نیز اندازه گیری می کنند، در کنار علامت جریان مستقیم، علامت جریان متناوب (~) نیز دیده می شود.
6-طریقه اندازه گیری مقدار ظرفیت خازن:
پایه های خازن را پس از خالی خازن،در محلی که با CX در قسمت بالای اهم متر مشخص شده است قرار داده و کلید سلکتور را در قسمت CX،بر روی یکی از شماره ها قرار می دهیم.به طور مثال وقتی کلید سلکتور را روی رنج ۲۰n قرار می دهیم یعنی اهمتر قادر است ظرفیت خازنهایی که بین صفر تا ۲۰ نانوفاراد است را اندازه گیری نماید.
7- طریقه کار تستر ترانزیستور:
ابتدا مشخص می کنیم که ترانزیستور PNP(مثبت) است و یا NPN(منفی) و سپس پایه های Bو Eو C آن را مشخص می کنیم.سپس ترانزیستور مورد تست را در محل مربوطه قرار داده و کلید سلکتور را روی hFE قرار می دهیم و آنگاه مقدار hFE ترانزیستور بر روی صفحه اهم متر ظاهر می شود که با مقایسه کردن آن با مقدار hFE که در جلوی شماره آن ترانزیستور،در کتاب مشابهات ترانزیستورها نوشته شده است،می توان پی برد که ترانزیستور سالم است یا خراب.
8-طریقه اندازه گیری مقدار فرکانس:
کلید سلکتور مولتی متر را روی قسمت فرکانس (۲۰KHZ) (حداکثر فرکانس در مولتی متر های مختلف متفاوت است) قرار داده و فیش سیاه را به محل COM و فیش قرمز را در محل V/F/Ω قرار می دهیم و آنگاه مقدار فرکانس را اندازه می گیریم.
6-طریقه اندازه گیری مقدار حرارت :
قطعه حساس به حرارت را که به دو فیش وصل است و در جعبه اهم متر قرار دارد به محلی که در قسمت بالای اهم متر قرار دارد و با علامت – و + مشخص شده قرار داده و آنگاه اگر قطعه فوق را به محل دما نزدیک کنیم مقدار حرارت بر روی صفحه اهم متر ظاهر می شود.
7- کاربرد کلید Hold :
گاها در مولتی متر های دیجیتال، مقدار پارامتر مورد اندازه گیری، مدام کم و زیاد شده و متناوبا تغییر کند که برای ثابت دیده شدن عدد، می توان کلید Hold را فشار داد. در حقیقت با زدن دکمه Hold، عددی که در آن لحظه در حال نمایش بوده روی صفحه ثابت می شود.
8-تست فیوز:
کلید سلکتور اهم متر را روی رنج مقاومت (۱اهم) قرار داده به دو سر فیوز زده،اگر مقدار صفر اهم نمایش داده شده، فیوز سالم است. اگر مولتی متر تست اتصال کوتاه دارد، کلید سلکتور را روی آن حالت قرار داده و با اتصال پروبها به دو سر فیوز، اگر فیوز سالم باشد، مولتی متر بوق می زند.

هنگام کار با مولتی متر دیجیتال و مولتی متر آنالوگ به موارد زیر دقت کنید:

جهت اندازه گیری شدت جریان دستگاه را به صورت سری در مدار قرار دهید.
جهت اندازه گیری اختلاف پتانسیل یا ولتاژ بایستی دستگاه را به صورت موازی بین دو نقطه از مدار قرار داد.
در هنگام اندازه گیری مقاومت جریان برق را قطع کنید چون ممکن است به این وسیله آسیب برسد.
برای استفاده از این وسیله شما باید با کارکرد هریک از کمیت ها آشنا باشید و برای هر کدام واحد مشخص اندازه گیری تعیین می شود.
این دستگاه ها امروزه در انواع مختلف دیجیتالی با قابلیت های زیاد و متفاوت در بازار یافت می شوند و برای مصارف گوناگونی از آن ها استفاده می شود.
روی نوع دیجیتالی آن یک صفحه نمایش جهت نمایش مقادیر اندازه گیری شده وجود دارد که در قسمت بالای آن تعبیه شده است .
نوع دیجیتال کمیت های اندازه گیری شده را به صورت رقم یا ارقامی روی صفحه نمایش نشان می دهد و معمولاً کمیت اندازه گیری شده را نیز به صورت مناسبی نمایش می دهد.
هنگامی که از رنج های غیر اتوماتیک استفاده می کنیم برای محافظت از آن باید ابتدا بیشترین ضریب رنج را انتخاب کنیم و اگر دقت اندازه گیری کافی نبود ضریب سلکتور را کاهش می دهیم .
اگر مقدار کمیت مورد نظر بیشتر از ضریب سلکتور باشد صدای بوق به علامت اضافه بار بلند خواهد شد و حروف OL که از عبارت Over Load به معنای اضافه بار گرفته شده است روی صفحه نمایش نشان داده خواهد شد .
برای اندازه گیری مقدار اهمی مقاومت ، باید پس از انتخاب رنج مربوط به مقاومت ، سیم ها را به دو سر مقاومت وصل کرد و مقدار اندازه گیری شده را خواند. البته اگر مقاومت مورد نظر در مدار قرار دارد باید دقت نمود که این مقاومت با المان های دیگری موازی نباشد چون در این صورت مقدار مقاومت به طور صحیح بدست نمی آید. امروزه نوع دیجیتال نسبت به نوع آنالوگ بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند زیرا دارای طول عمر بیشتر ، دقت بالاتر و ارزانتر از نوع آنالوگ می باشند. اکثر این دستگاه ها همچنین توانایی تست دیود و ترانزیستور را دارند .

نکات ضروری و قابل توجه هنگام کار با مولتی متر :

1. دستگاه را با احتیاط جابه جا کنید و از وارد آمدن ضربه به دستگاه و یا سقوط آن جلوگیری کنید.
2. اگر قصد داشتید اختلاف پتانسیل یا ولتاژ را اندازه گیری کنید مولتی متر را به صورت موازی بین دو نقطه از مدار قرار دهید.
3. اگر قصد داشتید شدت جریان را اندازه گیری کنید مولتی متر را به صورت سری در مدار قرار دهید.
4. هنگام اندازه گیری مقاومت جریان برق را قطع کنید ، در غیر این صورت به دستگاه آسیب می رسد.
5. پیچ تنظیم صفر مولتی متر آنالوگ را نباید دستکاری کرد، چرا که این قسمت بسیار حساس است و امکان دارد فنر مربوط به آن قطع شود و دستگاه خراب شود.
6. روی دسته سلکتور نشانگری وجود دارد که تعیین کننده دامنه کاری در اندازه گیری های شما است.
7. حتی الامکان کلید سلکتور را در جهت حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخانیم، به علاوه چرخاندن سریع کلید سلکتور برای دستگاه خالی از ضرر نیست. .
8. همیشه هنگام اندازه گیری کمیت‌ها کلید سلکتور را روی بیشترین درجه قرار می‌دهیم و در صورت لزوم به تدریج آن را کاهش می‌دهیم تا به دستگاه لطمه ای وارد نشود.

منابع:instrucenter.com/robouav.ir/amoozesh-bargh.ir

گردآوری و بازنشر: مجله خودرو

دیگر مطالب خواندنی سایت:

آموزش تصویری سیم کشی برق خودرو برای نصب چراغ هدلایت و مه شکن

برق دزدی ماشین از کجاست + آموزش رفع برق دزدی ماشین

وایر شمع یا کابل برق خودرو چیست + عیب یابی وایر شمع خودرو

رونمایی از خودروی برقی ساینا توسط سایپا+عکس