مجله تخصصی خودرو اخبار خودرو , قیمت خودرو , خرید و فروش خودرو , قیمت ماشین , قیمت اتومبیل
4 مشکل شایع در خرابی گیر بکس + علامت مهم وجود مشکل
گیر بکس یا جعبه دنده( Gearbox ) خودرو شما یک سیستم مکانیکی پیچیده است که عملکردِ نیرو را از موتور به میل لنگ کنترل می کند . به دلیل گرما و اصطکاک ناشی از بسیاری از اجزای متحرک ، گیربگس به مرور زمان بیش از سایر قسمت های خودرو خراب می شود . از این رو ، تعمیرات یا تعویض قطعات اجتناب ناپذیر است ، بنابراین ایده خوبی است که با دیدن مشکل در گیربکس سریعاً خودروی خود را به تعمیرگاه ببرید تا تعمیرات گیربکس بر روی خودروی شما انجام شود . اما پرسشی که اغلب از سوی صاحبان خودرو مطرح می شود این است که : با مشاهده چه عواملی می توان پی بُرد که گیربکس نیاز به تعمیرات دارد ؟
گیر بکس دور موتور خودرو را بر اساس شرایط که در رانندگی وجود دارد به وسیله ی تجهیزات سیستم انتقال توان به چرخ ها می رساند . سرعت را بر اساس فرمان راننده فراهم می کند .
گیر بکس ها دو نوع هستند : گیر بکس دستی و گیربکس اتوماتیک . ابتدا به سراغ نوع اتوماتیک می رویم ، زیرا این روزها خودروهای مجهز به این نوع گیر بکس ، بازار خوبی دارند .
مشکلات رایج گیر بکس های دستی
یکی از ارکان اصلی انتقال قدرت در هر سیستم مکانیکی ، گیربکس یا جعبه دنده است که امکان انتقال قدرت خروجی سیستم را با نسبت های خاص فراهم می کند .
گیربکس انواع مختلفی دارد و البته در دنیای خودروها نقشی اساسی ایفا می کند . سالم بودن این مجموعه در کیفیت رانندگی نقشی حیاتی دارد و عملا بدون یک گیربکس سالم نمی توان رانندگی مطلوب و ایمنی را داشت .
وظیفه اصلی گیربکس در خودرو ، فراهم کردن امکان رانندگی با دور های مختلف و گشتاورهای متفاوت است . از آنجایی که توان و گشتاور پیشرانه در دورهای مختلف متفاوت است ، از یک مجموعه چرخ دنده با نسبت های مختلف در گیربکس استفاده می شود تا بتوان حرکت پیشرانه را با قدرت و سرعت مناسب به چرخ انتقال داد . دنده ها از کم به زیاد (1 به بالا ) به نسبت سنگین تر هستند و ضریب آن ها بزرگ تر است در نتیجه قدرت و گشتاور پیشرانه را افزایش داده و به چرخ های محرک اعمال می کنند . اما دنده های بالاتر سبک تر هستند و ضریب کوچک تری دارند . در نتیجه قدرت و گشتاور کمتری را به چرخ انتقال می دهند در حالی که سرعت گردش آن ها بیشتر است و می تواند خودرو را به سرعت های بالاتر برساند و در مصرف سوخت صرفه جویی کند .
برای انتخاب دنده ها توسط راننده از دسته دنده و برای درگیر شدن دنده ها درون خود گیربکس از ماهک و غلاف کشویی استفاده می شود . برای حد فاصل هر دو دنده عموما یک ماهک، کشویی و غلاف مستقل وجود دارد . به عنوان مثال ، دنده 1 و 2 ، دنده 3 و 4 ، دنده 5 و دنده عقب نیز کشویی و غلاف مستقل خود را دارند . ماهک از طریق یک میله به دسته دنده متصل است و با حرکت دسته دنده ، مجموعه کشویی و غلاف آن را حرکت داده و دنده مورد نظر را درگیر می کند .
کشویی و غلاف این امکان را فراهم می کنند که دنده ها با سرعت یکسان با هم درگیر شوند . در نتیجه دنده ها به نرمی با هم درگیر شده و استهلاک مجموعه پایین می آید . خرابی در هر یک از این بخش ها ، می تواند رانندگی را تبدیل به کاری آزار دهنده و حتی خطرناک کرده و موجب وارد آمدن خسارت به مجموعه پیشرانه و انتقال قدرت شود .
بد جا رفتن دنده
بد جا رفتن دنده یعنی صرف نیروی زیاد برای حرکت دسته دنده جهت درگیر کردن دنده مورد نظر که عموما با صدا نیز همراه است . بد جا رفتن دنده می تواند از خشک شدن میله بندی اهرم دسته دنده و یا تابیدگی و زنگ زدگی آن ناشی شود . تنظیم نبودن کلاچ نیز می تواند موجب بروز این مشکل شود . اگر جا زدن دنده با صدای اضافی چرخ دنده همراه است ، ممکن است ماهک آسیب دیده و یا غلاف کشویی و دنده برنجی های داخل آن دچار ساییدگی و یا به اصطلاح کچل شدگی شده باشند .
اگر بلبرینگ یا بوش ته میل لنگ آسیب دیده یا خشک شده باشد ، می تواند باعث شود که هنگام تعویض دنده، دنده ها به هم برخورد کنند .
دلایلی که موجب بد جا رفتن دنده می شوند ، در گیر کردن دنده و دشواری خارج شدن از آن دنده نیز موثرند . تنظیم نبودن و یا خرابی کلاچ ، کم بودن روغن گیربکس ( واسکازین ) و یا نامرغوب بودن آن نیز موجب عدم روان کاری مناسب و بروز این مشکل می شوند .
خلاص شدن
گاهی ممکن است بعد از درگیر کردن دنده ، موقع حرکت در حالت های مختلف گیربکس خود به خود از دنده خارج شده و خلاص شود . ساییدگی خارهای غلاف کشویی ، ساییدگی زیاد خود دنده و یا زیادی سفت بودن اهرم های دسته دنده می توانند گیربکس را به وضعیت خلاص بکشانند . اگر خودروی شما به تازگی از تعمیرگاه خارج شده و به این مشکل دچار شده است ، احتمال زیاد تعمیرکار پیشرانه و گیربکس را به صورت اصولی مجددا نصب نکرده و پیشرانه و گیربکس هم راستا نیستند .
در این حالت ممکن است پدال کلاچ نیز دچار لرزش شده و به طور همزمان دسته دنده از حالت درگیر خارج شود . در این شرایط عملا بایستی مجددا گیربکس باز شده و هم راستا بودن پوسته فلایول و میل لنگ بررسی شود . اگر این دو در یک راستا نباشند ، یعنی پیشرانه و گیربکس هم راستا نیستند .
انواع صدای گیربکس و دلیل آن
خرابی های گیربکس می تواند چند نوع صدا تولید کند که شامل موارد زیر است :
1- زوزه کشیدن گیربکس :
وجود ساییدگی و یا هرگونه آسیب ، ناهمواری ، شکستگی و یا پریدگی در چرخ دنده ها باعث ایجاد صدای زوزه می شود . اگر صدا در حالت خلاص بودن گیربکس شنیده می شود ، احتمالا ناشی از همراستا نبودن موتور و گیربکس یا وجود خلاصی اضافی دنده ها باشد . باید در نظر داشت که در خودروهای دیفرانسیل جلو ، به دلیل یکپارچه بودن گیربکس و دیفرانسیل ، صدای زوزه دیفرانسیل نیز از گیربکس شنیده می شود .
2- سوت کشیدن و جرینگ جرینگ کردن :
خشک شدن و یا خرابی هر یک از بلبرینگ ها باعث می شود که گیربکس به طور پیوسته سوت بکشد . لقی محورها و یا هزارخاری دنده ها نیز باعث شنیده شدن صدای جرینگ جرینگ می شود .
3- صدای درگیری دنده :
این صدا که اصطلاحا به آن آب هویج گرفتن گیربکس هم گفته می شود ، هنگامی به گوش می رسد که سرعت دنده ها هنگام درگیری یکسان نباشد . تنظیم نبودن کلاچ ، تنظیم نبودن اهرم دسته دنده، خرابی ماهک ، غلاف کشویی و برنجی های و یا تعویض بی موقع دنده و یا انتخاب دنده نامناسب با شرایط و سرعت لحظه رانندگی باعث بروز این مشکل می شود . توصیه می شود که هنگام بررسی صداهای گیربکس ، دقت کنید که صدای تولیدی چه نوع صدایی است و در کدام دنده بیشتر است . بدین ترتیب امکان یافتن بخش معیوب ساده تر خواهد شد .
4- کلاج شل :
در اینجا مشکل دیگری مطرح می شود که دارندگان خودروهایی با گیربکس دستی را غافلگیر می کند ، یعنی : کلاچ شل . کلاچ شل ، کلاچی است که وقتی راننده پدال کلاچ را فشار می دهد ، دیسک را از فلایویل جدا نمی کند . راننده نمی تواند دنده را تعویض کند چون کلاچ هنوز درگیر است و دارد با نیروی موتور می چرخد .
راننده به طوری ناگهانی و با صدای سایش غیرمنتظره ای که هنگام تعویض دنده می شنود از این مشکل مطلع می شود . خوشبختانه ، مشکل زیاد جدی نیست و برطرف کردن آن هم در مقایسه با دیگر مشکلات مربوط به گیربکس ، هزینه بر نیست . در اغلب موارد ، مشکل به شل شدن بیش از حد پدال کلاچ مربوط می شود . وقتی کابل یا اتصال بین پدال و دیسک کلاچ زیاد آزاد باشد ، کلاچ اهرم کافی برای جدا کردن دیسک از فلایویل را در اختیار ندارد . اگر بدانید دنبال چه چیزی می گردید ، حتی افراد غیر متخصص هم می توانند ایرادهای گیربکس را تشخیص بدهند .
5- ضعف واکنش :
گیربکس ها طوری طراحی شده اند که موقع تعویض ، دنده مناسب را جا بزنند ، بنابراین ، وقتی در این کار تعلل می کنند یا از انجامش سرباز می زنند ، نشانه ای است از اینکه عیب و ایرادی وجود دارد . وقتی گیربکس دستی مشکل پیدا می کند ، متوجه می شوید که بعد از جا زدن دنده ، دور موتور بالا می رود ولی خودرو به نسبت دور موتور سریع پیش نمی رود .
در این صورت ، ممکن است کلاچ فرسوده شده باشد یا مشکلات جدی تری وجود داشته باشد . در گیربکس های اتوماتیک هم مشکل ضعف واکنش به وجود می آید ولی بیشتر زمانی خودش را نشان می دهد که حالت های «Park» یا «Drive» را انتخاب می کنید . خودرو بلافاصله به یکی از این حالت ها می رود ولی گیربکس در ورود به این حالت ها تعلل می کند ، پس به احتمال زیاد مشکلی در گیربکس وجود دارد .
چگونه مشکلات گیربکس را تشخیص دهیم ؟
آیا تا به حال توجه داشته اید که در هنگام رانندگی ، برای تغییر دنده دچار مشکل می شوید ؟ لحظه ای که راننده از پارک بیرون می آید و رانندگی را شروع می کند ، باید فوراً وارد دنده مناسب شود . اما اگر چنین نبود و دنده خودرو به خوبی جا نمی رفت و یا عوض کردن دنده با تأخیر و ایجاد صدا همراه بود ، باید بدانید این مشکل می تواند ناشی از چند مورد اساسی باشد .
اولین مورد می تواند عدم فشار دادن کامل کلاچ ماشین باشد ، معمولاً اگر کلاچ را تا انتها فشار دهید ، دنده راحت جا خواهد رفت . اما اگر این کار را انجام دادید و هنوز مشکل برطرف نشده بود ، باید سطح روغن جعبه دنده ( واسکازین ) را مشاهده کنید . سطح روغن واسکازین نباید پایین باشد .
موارد دیگر می تواند شامل اختلال در اهرم دنده ، اختلال در سیم کلاچ ( نرمی یا سفتی زیاد ) ، تمام شدن دیسک صفحه کلاچ ، مشکل در فلایویل ( حرکت دورانی میل لنگ را متعادل می کند ) ، اختلال در صفحه سلکتور ( این صفحه جابجایی دنده را برعهده دارد ) و اختلال در ماهک های دنده ( وظیفه جابجایی کشویی دنده را برعهده دارد ) باشند .
علائم خرابی گیربکس دستی
1- نشت روغن از جعبه دنده دستی ، جزو علائم خرابی این سیستم محسوب می شود .
2- شنیدن صداهای غیر عادی ، از جمله نشانه هایی است که با بروز آن ، دنده های جعبه دنده را باید تعویض کرد . یکی از دلایل بروز چنین مشکلی، کمبود روغن جعبه دنده است .
3- گرم شدن بیش از اندازه جعبه دنده نیز یکی از نشانه های خرابی آن و از نتایج کم شدن یا بی کیفیت شدن روغن جعبه دنده است . یکی از مهم ترین وظایف روغن جعبه دنده ، خنک کردن جعبه دنده است .
4- دنده ها به راحتی تعویض نمی شوند . در چنین مواقعی اگر از سالم بودن و عملکرد صحیح کلاچ خودروی تان مطمئن بودید ، به سراغ عیب یابی سیستم جعبه دنده بروید .
5- اگر در حین رانندگی ، دنده به صورت خود به خود از جا پرید و از جای خود خارج شد ، قطعاً سیستم جعبه دنده شما به مشکل برخورده است .
6- لرزش غیر عادی دسته دنده ، نشانه دیگری است که ممکن است به دلیل عدم نصب صحیح آن پیش آید .
عوامل خرابی گیر بکس دستی
1- اگر جزو رانندگانی هستید که بی جهت و برای مدت طولانی ، پای خود را روی کلاچ نگه می دارند ، بهتر است بدانید که این کار نادرست از دلایل اصلی خراب شدن جعبه دنده است . این کار باعث می شود که بلبرینگ های شفت داخلی جعبه دنده با صفحه کلاچ درگیر شده و دچار فرسایش شوند .
2- رانندگی با دنده نامناسب و کشیدن دنده معکوس نیز باعث خراب شدن جعبه دنده خودرو می شود .
3- کم یا بی کیفیت بودن روغن جعبه دنده ، خوردگی و ساییدگی دنده ، کشویی دنده یا دنده برنجی ، خراب شدن بلبرینگ ها ، فنر و ساچمه هم از دیگر دلایل خرابی جعبه دنده دستی است .
بیشتر بخوانید:
