پمپ روغن (اویل پمپ) چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟

پمپ روغن (اویل پمپ) چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟

اویل پمپ یکی از قطعات مهم موتور خودرو است که آشنایی با عوامل خرابی آن باعث افزایش طول عمر و بهره وری بالاتر آن می‌ شود . یکی از قطعات اصلی موتور اویل پمپ یا همان پمپ روغن است . این قطعه ، روغن موجود در موتور را به مدار روغن ‌کاری پمپ کرده و جریان روان ‌سازی موتور را ایجاد می ‌کند .

این وسیله روغن را پس از فرستادن به سمت فیلتر به مدار روغن کاری پمپ می ‌کند . در واقع اویل پمپ مثل قلب در بدن انسان است ، اگر لحظه ای وظیفه اش را انجام ندهد ، سیستم وابسته به آن سریع از کار می ‌افتد . اویل پمپ نیرویش را از موتور می ‌گیرد البته به صورت مستقیم این عمل صورت نمی ‌گیرد بلکه با واسطه نیرو می ‌گیرد . این واسطه ممکن است محور دلکو یا دنده میل سوپاپ باشد ، این مسئله بستگی به نوع طراحی موتور دارد .

پمپ روغن ( اویل پمپ ) چیست؟

به این پمپ که نقشی کاربردی در وسیله نقلیه بر عهده داشته و نیروی محرکه خود را توسط میل لنگ به دست می آورد ، اویل پمپ یا پمپ روغن (به انگلیسی Oil Pump  ) گفته می شود .
قطعات زیادی در خودرو وجود دارند که با عملکرد درست خود به روشن شدن و حرکت کردن آن کمک می کند . اجزای خودرو همانند پمپ بنزین ، شمع ها و وایر شمع ها ، باتری ، دینام همه باید به خوبی کار کنند تا ضمن تامین امنیت راننده و سرنشینان خودرو حرکت را نیز برای خودرو به ارمغان بیاورند .

موتور یا پیشرانه یکی از پیچیده ترین قسمت های هر خودرو است و معمولاً خودرو سازان برای بهبود عملکرد و راندمان آن تلاش زیادی انجام می دهند . قطعاتی که در پیشرانه خودرو وجود دارند در فشار و دمای کاری بالایی قرار دارند و سرعت حرکت این قطعات در پیشرانه بسیار بالاست . هنگامی که پیستون درون سیلندر حرکت می کند ، بین این اجزای فلزی اصطکاک بسیار شدیدی اتفاق می افتد که این اصطکاک باعث مستهلک شدن قطعات و از بین رفتن آن ها به مرور زمان می گردد . همچنین همان طور که می دانید وجود اصطکاک باعث تولید گرما نیز می شود و یکی از مهم ترین وظایف روغن موتور خنک سازی همین قطعات است .

مهندسین طراح خودرو برای جلوگیری از افزایش دما و همچنین فرسوده شدن قطعات پیشرانه از روغن ها مخصوص استفاده می کنند که در دمای بالا خصایت روان کنندگی خود را از دست نمی دهند . اما برای به جریان درآوردن روغن موتور در پیشرانه نیاز است تا از قطعه ای به نام پمپ روغن یا اویل پمپ استفاده شود . روغنی که در داخل کارتر وجود دارد با فشار توسط یک پمپ به قطعات پیشرانه رسیده و از اصطکاک شدید بین این قطعات و در نتیجه افزایش دمای آنها جلوگیری می کند . به این پمپ که نقشی کاربردی در وسیله نقلیه بر عهده داشته و نیروی محرکه خود را توسط میل لنگ به دست می آورد ، اویل پمپ یا پمپ روغن (به انگلیسی Oil Pump  ) گفته می شود .

عملکرد صحیح اویل پمپ در خودرو باعث افزایش طول عمر موتور و قطعات موجود در آن می شود و در صورتی که از نواقص احتمالی این قطعه حیاتی غافل شوید ، خسارت بالایی را به وسیله نقلیه شما وارد خواهد کرد .
اویل پمپ روغن را به سمت فیلتر روغن ارسال می کند و پس از عبور جریان روغن از درون فیلتر، این مایع به داخل مدار روغن کاری پیشرانه ارسال می شود . اویل نقشی بسیار مهم و حیاتی در خودرو دارد و هر گونه عیب یا از کار افتادگی آن منجر به بروز آسیب جدی به خودرو خواهد شد .

حرکت اویل پمپ از میل بادامک یا میل لنگ تامین می شود . در موتورهای میل بادامکی ، چرخ دنده ای روی میل بادامک وجود دارد که محور اویل پمپ رابه حرکت در می آورد و این حرکت محور ، باعث حرکت دلکو نیز می شود . در چنین مواردی هنگام باز و بسته کردن اویل پمپ بایستی به موقعیت چکش برق دلکو و وضعیت قرار گیری پیستون ها توجه کرد .

انواع اویل پمپ

پمپ های روغن یا همان اویل پمپ ها به سه دسته عمده تقسیم می شوند .  پمپ های دنده ای که از طریق چرخش دو چرخ دنده هم انداره کار می کنند . در این پمپ ها روغن وارد پمپ شده و با قرار گرفتن میان چرخ دنده ها و بدنه پمپ به بیرون فرستاده می شود .

نوع دوم ، پمپ های روتوری هستند که از نظر عملکرد شببیه پمپ های دنده ای هستند تنها با این تفاوت که در داخل آن ها از یک یک چرخ دنده استفاده شده که در داخل یک روتور داخلی دوران می کند .

نوع سوم نیز اویل پمپ های سوزنی هستند که روغن در آنها توسط یک پلانجر و فنر به خارج ارسال می شود ؛ البته این نوع پمپ ها بیشتر در موتور سیکلت ها مورد استفاده قرار می گیرد .

پمپ روغن با تأمین روغن آن ، موتور در حال کار را روغن کاری می کند . این روغن کاری باعث می شود تا قطعات فلزی موتور با یکدیگر در تماس نباشند . پمپ روغن در حین کار ، گرمای اجزای موتور را نیز جذب می کند .

پمپ روغن با وجود اهمیتی که در خودرو دارد ممکن است که در اثر مرور زمان دچار فرسودگی و یا از کار افتادگی شود . این بدان معنی است که موتور و اجزای آن روغن کاری نخوااهند شد و آنچه واقعاً هنگام خراب شدن پمپ روغن اتفاق می افتد این است که اگر بلافاصله آن را تعویض نکنید ، ممکن است آسیب شدید موتور ایجاد شود . معمولاً پمپ های روغن تا زمانی که واقعاً خراب نشوند سرویس نمی شوند اما باید این نکته را به خاطر بسپارید که در صورت خرابی این قطعه پیشرانه خودرو شما به سرعت آسیب خواهد دید .

علائم خرابی اویل پمپ

علائم بسیاری وجود دارد که نشان دهند خرابی اویل پمپ است . برخی از علائم رایج عبارتند از : سر و صدای سوپاپ های خودرو ، کاهش فشار روغن ، افزایش دمای موتور و ایجاد سر و صدا توسط پمپ روغن .

کاهش فشار روغن یا روشن شدن چراغ چک موتور
فشار روغن توسط پمپ روغن تنظیم می شود . وقتی پمپ روغن خراب شود ، فشار روغن در موتور شروع به کاهش می کند . معمولاً هنگام روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن پایین ، اولین علامت کاهش فشار روغن روی داشبورد شما خواهد بود .

هنگامی که این اتفاق می افتد ، بررسی کنید که سطح روغن شما چقدر است . اگر خیلی کم است ، روغن بیشتری اضافه کنید تا سطح روغن دوباره عادی شود . در صورتی که فشار روغن شما پس از این کار هنوز پائین باشد ، این بدان معنی است که اویل پمپ روغن خراب است . قبل از وخیم تر شدن علائم ، پمپ را سریعاً تعویض کنید .

افزایش دما در موتور

با وارد شدن روغن به موتور ، این مایع به عنوان روان کننده عمل می کند و همچنین اجزای فلزی متحرک موتور را خنک می کند . هنگامی که پیشرانه خودرو روغن کافی دریافت نکرده باشد ، این اجزای فلزی با هم در تماس زیادی بود و گرما تولید می کنند که موجب افزایش دمای موتور خودرو خواهد شد .

هنگامی که موتور بیش از حد گرم شود ، می تواند به موتور و اجزای آن آسیب برساند . از آنجا که تعمیر این نوع صدمه بسیار هزینه بر ، بهتر است بلافاصله با روشن شدن چراغ هشدار اتومبیل خود به یکی از نمایندگی های مجاز رنو در سرتاسر کشور مراجعه کنید .

سر و صدا سوپاپ ها

در سیستم سوپاپ قطعات مهمی وجود دارد که موتور را قادر به ادامه کار می کند . این اجزاء همگی به جریان روغن از طریق اویل پمپ بستگی دارند تا روغن کاری شوند . هنگامی که آن ها به دلیل روغن کم ، روغن کاری نشوند ، عملکرد این اجزا مختل و متوقف می شود . با کاهش سطح روغن ، سوپاپ ها نیز سر و صدای زیادی ایجاد می کند .

نویز پمپ روغن

پمپ روغن پر سر و صدا یک علامت نادر است ، زیرا پمپ های روغنی فقط هنگامی که شروع به خرابی می کنند ، سر و صدا می کنند .  احتمالاً وقتی چنین اتفاقی بیفتد ، صدای زیادی می شنوید ، حتی وقتی ماشین در حالت درجا کار کردن باشد . این نشان می دهد چرخ دنده های داخلی پمپ فرسوده شده است ، بنابراین شما نیاز به تعویض کل پمپ دارید .

چند نوع اویل پمپ وجود دارد

اما اویل پمپ ‌ها به سه دسته تقسیم می‌ شوند .

1- اویل پمپ های دنده ای

2- اویل پمپ های روتوری

4- اویل پمپ های سوزنی

در نوع اول دو چرخ دنده هم قطر در داخل پوسته اویل پمپ قرار دارد . یکی محرک و دیگری هرزگرد است . روغن به داخل اویل پمپ وارد شده و پس از گیرافتادن بین چرخ ‌دنده ها و دیواره اویل پمپ به بیرون پمپ می ‌شود . در نوع دوم که روتوری است طرز کار درست شبیه به نوع دنده‌ ای است با این تفاوت که در این مدل به جای دو چرخ دنده از یکی استفاده شده و در داخل یک روتور داخلی دوران می ‌کند .

روتور خارجی با روتور داخلی هم مرکز نبوده و در اثر همین مساله روغن بین روتور داخلی و خارجی تحت فشار قرار گرفته و ارسال می ‌شود اما در نوع سوم که بیشتر در موتورسیکلت ها کاربرد دارد توسط یک پلانجر و فنر روغن ارسال می‌ شود . اویل پمپ وسیله ای است که درست عمل‌کردنش می ‌تواند در طول عمر موتور نقش بسیار به سزایی داشته باشد .

عواملی که باعث خرابی اویل پمپ می ‌شود :

1- بدون آب ماندن موتور ( بخاطر نشت آب از رادیاتور و شلینگ ها و یا نشتی های دیگر ) و هر علتی که باعث داغ کردن موتور می شود در واقع همانند تب کردن در بدن ، باعث تشنج می ‌شود  .

2- داغ کردن موتور هم یک مشکل بزرگ است که نباید نادیده گرفته شود .

3- کثیف بودن فیلتر روغن و یا کهنه بودن بیش از اندازه روغن .

4- راندن موتور با سرعت های خیلی زیاد بطوریکه دور موتور به محدوده قرمز نزدیک شود  .

آشنایی با مکانیزم حرکت اویل پمپ

حرکت اویل پمپ از میل بادامک یا میل لنگ تامین می ‌شود . در موتور های میل بادامکی ، چرخ دنده ای روی میل بادامک وجود دارد که محور اویل پمپ رابه حرکت در می ‌آورد و این حرکت محور ، باعث حرکت دلکو نیز می‌ شود . در چنین مواردی هنگام باز و بسته کردن اویل پمپ بایستی به موقعیت چکش برق دلکو و وضعیت قرار گیری پیستون ها توجه کرد .

نحوه تعمیر اویل پمپ :

پمپ روغن دارای انواع مختلفی بوده و به همین دلیل باید در ابتدا با نمونه های مختلف اویل پمپ آشنا شوید . به منظور باز کردن پمپ روغن ( اویل پمپ )، ابتدا باید خار میرلنگ را جدا کنید و به دلیل شکننده بودن قطعات اویل پمپ مراقب باشید که بر روی زمین نیفتند .

در ادامه شما باید تسمه تایم و کارتر و قاب محافظ اویل پمپ را باز کنید ، سپس پیچ های موجود را باز کنید ، با انجام این کار می توانید اویل پمپ را به همراه متعلقات آن از جمله زنجیر و چرخ زنجیر از محفظه مربوطه خارج کنید .

در مرحله بعد باید صافی و درپوش را از آن جدا کرده و سوپاپ که از پیستون و فنر تشکیل شده است را بیرون آورید . تمام قطعات موجود در اویل پمپ را به خوبی شستشو داده و خشک نمایید و در صورتی که خراش ، ساییدگی و یا ترک در قطعات وجود دارد نسبت به تعویض آن ها اقدام کنید .

در مرحله بعد باید زنجیر و چرخ زنجیر را نیز کنترل کرده و از سالم بودن آن ها اطمینان حاصل کنید .

در پایان نیز فاصله بین سر دنده و بدنه پمپ را محاسبه کرده و در صورتی که از فاصله مجاز کمتر است نسبت به رفع عیب آن اقدام کنید .

بیشتر بخوانید:

بررسی کامل علت روشن شدن چراغ لغزش + آشنایی با علائم آن