سگدست خودرو چیست و چه وظیفه ای دارد؟

سگدست خودرو چیست و چه وظیفه ای دارد؟

ما در این نوشته راجع به سگدست خودرو صحبت خواهیم کرد. طبق خودرو قطعه ای فلزی است که در دو سر دارای بوشهای محوری است که از یک سو به قطعات متحرک سیستم تعلیق و از سمت دیگر به شاسی خودرو متصل می گردد و نقش اتصال شاسی به قطعات سیستم تعلیق را بر عهده دارد . سگ دست وشغال دست در واقع همان توپی چرخ که از بالا به سمت کمک وصل میشه واز سمت سیبک به جعبه فرمان وصل میشه .

محوری که چرخ حول آن دوران می‌کند و روی آن یاتاقان بندی می‌شود یا به عبارتی دیگر لولایی که برای چرخیدن چرخ روی محور فرمان استفاده می‌شود، سگدست خودرو یا همان نشیمنگاه چرخ گفته می‌شود. سگ دست روی محور یا سیبک خودرو نصب می‌شود. در ماشین‌های قدیمی با اکسل غیرمستقل مانند کامیون‌ها و ماشین‌های شاسی بلند سگدست، روی میل سگدست می‌چرخد. سگ دست در واقع یک میله فلزی در دنباله اتومبیل است که حرکت را از فرمان به چرخ‌ها منتقل می‌کند.

وظیفه سگدست در ماشین

بر اساس تعاریف بالا سگدست دو وظیفه عمده در خودرو را بر عهده دارد :

انتقال وزن بدنه خودرو به چرخ‌ها

انتقال نیرو برای به حرکت در آوردن چرخ‌ها به سمت چپ و راست

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های هر خودرو بخش جلوبندی آن است این قسمت که در زیر خودرو جای گرفته وظیفه تعلیق و یا هندلینگ در چاله‌ها، دست انداز، پیچ‌های جاده و سطوح ناصاف را بر عهده دارد. جلوبندی خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هرکدام از آن‌ها وظایف مختلفی را در خودرو بر عهده دارند. این اجزا عبارت‌اند از :

1-میل موج گیر

2- میل تعادل

3- طبق

4- سگ دست

5- شغال دست

6-کمک فنر

7- فنر

8- سیبک ‌ها

9- سیستم فرمان

10- دستگاه تعلیق

11-  اکسل

سگ دست خودرو هم از اجزا تشکیل دهنده جلوبندی به حساب می‌آید و در سیستم مکانیزم فرمان نقش مهمی در هدایت خودرو در مسیر مورد دلخواه و به حرکت درآمدن چرخ‌ها دارد. این قطعه به وسیله یک پین بزرگ نسبت به محور، لولا شده که قابلیت چرخش نسبت به آن را پیدا می‌کند. اگر سیستم فرمان، شغال دست را بچرخاند سگ دست هم به چرخش در می‌آید که سبب به حرکت درآمدن چرخ‌های خودرو می‌شود .

قیمت انواع سگدست خودرو

سگدست ها در خودروهای مختلف از نظر عملکرد و وظیفه یکسان هستند اما ممکن است که از نظر ساختار ظاهری با یکدیگر تفاوت‌هایی داشته باشند که قیمت آن‌ها را تحت شعاع خود قرار می‌دهد. به عنوان مثال، سگدست پراید و یا سگ دست ۲۰۶ که با قیمت‌های متفاوتی تولید و به بازار عرضه می‌شوند. نکته‌ای که در این ارتباط حائز اهمیت است این‌که سگ دست پرtاید یا سگ دست ۲۰۶ نباید هیچ گونه زنگ‌زدگی یا خوردگی داشته باشد زیرا مستقیما بر روی قابلیت و عملکرد این قطعه اثر خواهند گذاشت .

قطعات متصل شونده به سگدست خودرو

سگدست خودرو اصلی‌ترین قطعه تشکیل دهنده چرخ به حساب می‌آید که سیستم تعلیق، سیستم انتقال قدرت یا سایر اجزاء تشکیل‌دهنده چرخ خودرو به آن وصل می‌شوند .

سگ دست مربوط به چرخ‌های جلو دارای بازویی است که به منظور زاویه دار کردن و فرمان پذیر کردن نشیمنگاه چرخ‌های جلو مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سگدست پلوس ماشین (وظیفه انتقال نیرو از گیربکس به چرخ را دارد) و کاور دیسک ترمز به آن وصل می‌شوند. اما در سگدست چرخ عقب یک بازو برای اتصال طبق بالا و یک بازو برای اتصال طبق پایین وجود دارد اما خبری از بازویی که مربوط به فرمان پذیری خودرو است دیده نمی‌شود .

از دیگر قطعاتی که به سگ دست خودرو متصل می‌شوند می‌توان اشاره‌ای به بلبرینگ چرخ کرد. بلبرینگ چرخ مجموعه‌ای از چندین قطعه کوچک و بزرگ است که در دو شکل ثابت و متحرک (چرخان) وظایف خود را انجام می‌دهند. قسمتی از بلبرینگ که با چند پیچ بر روی سگدست متصل می‌شود بخش ثابت و قسمتی که نسبت به بخش ثابت می‌چرخد قسمت متحرک بلبرینگ را تشکیل می‌دهند. وجود دو ردیف ساچمه مابین این دو بخش امکان چرخیدن را فراهم می‌سازد .

توجه:

اتصال مجموعه بلبرینگ به سگ دست به وسیله پیچ و مهره صورت می‌گیرید بدین شیوه که مجموعه بلبرینگ به وسیله ۴ پیچ به سوراخ‌هایی تعبیه شده بر روی سگ دست وصل و به وسیله مهره سفت می‌شوند. معمولا سوراخ‌های سگ دست خودرو رزوه شده و دیگر نیازی به استفاده از مهره نیست .

سگدست ها طوری طراحی شده‌اند که پلوس بتواند نیرو را از گیربکس بگیرد و آن را به قسمت متحرک بلبرینگ منتقل کند. اگر چرخ خودرو فقط بچرخد و نیروی از گیربکس نگیرد یعنی چرخ غیر متحرک است که در این حالت شکل سگدست تغییر می‌کند که به طور عمده به صورت مخروطی شکل هستند. البته بعضی از سگدست‍های مخروطی هم متحرک هستند به گونه‌ای که وسط آن‌ها توخالی و پلوس از مرکز آن می‌گذرد .

قطعات جلو بندی عبارتند از :

1- رام

قطعه ای فلزی است و از زیر، روی دو سر شاسی متصل می شود. سایر قطعات جلوبندی، از طریق رام به اتاق متصل می شوند .

2- طبق و بوش های لاستیکی آن

طبق ها از یک سمت از طریق بوش های لاستیکی به رام متصل هستد و از طرف دیگر، به سیبک زیر سگدست متصل می شوند. طبق در پستی بلندی ها، و با افزایش یا کاهش وزن خودرو به بالا و پایین حرکت می کند، که فنر و کمک فنر این حرکت ها را تعدیل و کنترل می کنند .

علائم خرابی طبق:

خرابی طبق معمولا در اثر تصادف یا برخورد چرخ خودرو به جدول اتفاق می افتد، که در این حالت طبق کج می شود .

خراب شدن و فرسوده شدن بوش های طبق که در اثر استهلاک اتفاق می افتد و در زاویه چرخها نیز تاثیر کمی خواهد داشت. در صورت خراب شدن بوش های طبق، حرکت خودرو در دست اندازها (یا حرکت اولیه و یا گرفتن و رها کردن کلاچ و گاز)، با سر و صدای زیاد (تقه) همراه خواهد بود

3- فنر

وزن اتاق خودرو روی فنرها شناور است و از طریق آنها به چرخ و زمین منتقل می شود. فنرها طوری طراحی و ساخته می شوند که با توجه به کاربری خودرو و وزن آن، بیشترین ضربات وارده از جاده را جذب کنند. به همین دلیل ارتفاع زدن و تغییر نوع فنر در خودرو غیر استاندارد محسوب می شود .

علائم خرابی فنر: معمولا خرابی فنر با شکستن آن همراه است که صدای شدیدی خواهد داشت. در صورت شکستن هر کدام از فنرها، ارتفاع خودرو در آن سمت تحت تاثیر قرار می گیرد .

4- کمک فنر

کمک فنر همانطور که از نامش پیداست، در انجام وظایف  کمک می کند. “کمک فنر” از یک سمت به بالای شاسی و از سمت دیگر معمولا به سگدست و چرخ متصل می شوند. کمک فنر در واقع نوسانات فنر را تعدیل می کند و در دست اندازهای ناگهانی مانع از بالا و پایین رفتن متناوب خودرو می شود .

مضاف بر آن، با توجه به قوانین فیزیک، خاصیت و رفتار فنر در صورت انقباض و انبساط تغییر می کند، که “کمک فنر” این عیب را تعدیل می کند .

علائم خرابی کمک فنر: در صورت خرابی کمک فنرها، سرنشینان احساس خشکی در اتاق می کنند و ممکن است راننده از سیستم تعلیق صدای غیر متعارف بشنود .

یکی از علائم خرابی کمک فنر در طولانی مدت، پله شدن لاستیک است .

5- سیبک و مفصلها

سیبک ها و مفصلها طوری طراحی شده اند که بتوانند قطعات ثابت (مانند جعبه فرمان و طبق ها) را به قطعات متحرک (مانند کمک فنر و سگدست) متصل کنند تا در هنگام گردش به چپ و راست، چرخها بتوانند آزادانه حرکت کنند .

علائم خرابی سیبک و مفصل:

خرابی این قطعات معمولا بصورت لق شدن مفصل (بدلیل کارکرد زیاد) و کج شدن آنها (در اثر ضربه) است. در صورت خرابی این قطعات :

1- زاویه چرخها بر هم خورده که در تنظیم غربیلک فرمان نیز تاثیر خواهد گذاشت .

2- صدای غیر متعارف از جلوبندی شنیده می شود .

3- کج شدن هر یک از قطعات جلوبندی در یکی از زاویه های چرخها تاثیر گذار خواهد بود .

6- سگدست و مجموعه بلبرینگ و توپی چرخ های جلو

این سه قطعه روی هم مونتاژ شده و در اغلب خودروها، از یک سمت به کمک فنر و از سمت دیگر توسط سیبک به طبق وصل می شود .

1- وزن اتاق خودرو از طریق این قطعات به چرخ و زمین منتقل می شود .

2- دو سر سگدست متحرک است و امکان حرکت به چپ و راست را برای چرخ فراهم می کند .

3- علائم خرابی سگدست و مجموعه بلبرینگ و توپی چرخ: در صورت کج شدن سگدست (در اثر ضربه شدید)، زاویه چرخ بر هم خورده و عملکرد جلوبندی با مشکل مواجه می شود .

4- در صورت خرابی بلبرینگ، در حین حرکت (مخصوصا در سرعت بالا)، از چرخها صدا شنیده می شود .

 7- مجموعه جعبه فرمان

این قطعه روی اتاق خودرو سوار می شود و چرخش فرمان را توسط مفصل ها و سیبک ها به سگدست منتقل می کند تا امکان گردش به چپ و راست برای خودرو فراهم شود .

علائم خرابی مجموعه جعبه فرمان

1- لق شدن سیبک ها و مفصلها: که در این حالت احساس لقی در حین چرخاندن فرمان احساس خواهد شد که معمولا با صدا همراه است .

2- سفت شدن فرمان: در صورت هیدرولیک بودن فرمان، باید سیستم هیدرولیک بررسی شود .

3- روغن ریزی از جعبه فرمان: که معمولا بدلیل فرسوده شدن اورینگ ها اتفاق می افتد که پس از باز شدن جعبه فرمان قابل تعویض هستند .

8- میله تعادل

این قطعه سیستم تعلیق سمت چپ و راست را به یکدیگر متصل می کند تا ارتعاشات ریز و کوچک جاده را دریافت کرده و بین هر دو طرف تقسیم کند و خودرو حرکت نرمتری داشته باشد .

علائم خرابی میله تعادل: در صورت خرابی این قطعه، در دست اندازهای ریز جاده از سیستم جلوبندی صدا شنیده می شود .

9- رینگ و لاستیک و تنظیم فرمان

رینگ و لاستیک از طریق بلبرینگ به سیستم تعلیق متصل می شوند تا چرخش لاستیک نرم و بی صدا انجام شود .

علائم خرابی رینگ و لاستیک: در صورت بالانس نبودن لاستیک، و یا کج شدن رینگ، در فرمان و اتاق خودرو لرزش احساس می شود. این لرزش بیشتر در سرعتهای خاص، یا سرعتهای بالا احساس می شود .

اگر لاستیک سابی ناهماهنگ در لبه های داخلی یا خارجی لاستیک ایجاد شده باشد، سیستم تعلیق ایراد دارد و یکی از زاویه های چرخ بر هم خورده است .

عملکرد درست و بدون نقص سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو، منوط به کارکرد صحیح تمام این قطعات در کنار یکدیگر است .

محل استقرار این قطعات در زاویه چرخها تاثیر مستقیم دارد .

خراب شدن هر کدام از قطعات جلوبندی، باعث بر هم خوردن حداقل یکی از این زاویه ها می شود و در نهایت یک یا ترکیبی از علائم زیر اتفاق خواهد افتاد :

1- فرمان پذیری اتومبیل به سختی صورت می گیرد و یا با صدای زیاد همراه خواهد بود .

2- خودرو در دست اندازها تکانها شدید می خورد و آسایش سرنشینان کمتر می شود .

3- لاستیک ها بصورت غیر متعارف ساییده می شوند .

4- قطعات جلوبندی زودتر از موعد فرسوده می شوند .

یکدست کشیدن خودرو به دلایل مختلفی اتفاق می افتد :

تنظیم باد تایر نامساوی

سائیدگی نامتقارن لاستیک

تنظیم فرمان بی دقت

سگدست های معیوب و یا شانه ای معیوب فرمان

کالیپر ترمز (در یک طرف) جام کرده است

 

بیشتر بخوانید:

رفع مشکل قفل نشدن اتوماتیک درب سمند + تصاویر

بررسی و مشخصات فنی دنا پلاس + تصاویر

بررسی کامل و مشخصات فنی خودروی آریزو 6

 

منبع:رگلاژ، استادکار