مجله تخصصی خودرو اخبار خودرو , قیمت خودرو , خرید و فروش خودرو , قیمت ماشین , قیمت اتومبیل
بررسی شمع موتور + چک کردن شمع موتور به کمک رنگ آن
در تمام موتور های درون سوز که از بنزین به عنوان سوخت استفاده می کنند و سیکل کاری آن ها بر اساس سیکل اتو می باشد قطعه ای وجود دارد که با استفاده از برق جرقه ای تولید می کند . این جرقه ترکیب سوخت و هوای فشرده شده در داخل سیلندر را محترق می کند . شمع موتور خودرو در سرسیلندر قرار می گیرد و به دلیل اهمیت بالا و همچنین تاثیر مستقیم آن بر کارکرد موتور به گونه ای طراحی شده که در مقابل دیگر قطعات اصلی موتور نسبتا ساده‌تر تعویض شود .
شمع از نظر طراحی بسیار حساس است زیرا که علاوه بر تولید جرقه با ولتاژی حدود 12000 ولت باید دمای بسیار بالای درون سیلندر ( حدود 2000 درجه سانتی گراد ) و همچنین فشاری حدود 40 اتمسفر را تحمل کند ، این شرایطی است که شمع در هر سیکل کاری موتور تجربه می کند حال به این نکته توجه کنید که در یک موتور چهار زمانه که 4200 دور بر دقیقه دوران می کند ، موتور در هر ثانیه 35 سیکل کامل را طی می کند و یعنی شمع 35 بار در ثانیه فشار ، حرارت و ولتاژ بالایی را تحمل می کند ، عملکرد درست شمع شدیدا بر خروجی موتور تاثیرگزار است و مستقیما بر عواملی مانند مصرف سوخت ، شتاب گیری ، کارکرد منظم موتور ، دمای موتور ، آلایندگی ، طول عمر و صدای موتور اثر می گزارد .
توجه داشته باشید که شمع موتور خودرو معمولی نهایتاً تا 60 هزار کیلومتر ، کارایی لازم را دارند و پس از آن باید تعویض شوند . در حال حاضر ، خودروهایی تولید شده اند که عمر مفید شمع هایشان به 140 هزار کیلومتر برسد . بی توجهی به زمان تعویض شمع ها خسارت ها و مخارج زیادی در پی خواهد داشت .
انتخاب شمع با دمای مناسب برای خودرو جزو نکات بسیار مهم است . به خاطر بسپارید که شمع هر خودرو باید با دمای کارکرد سیستم موتور همان خودرو مطابقت داشته باشد . معمولاً در دفترچه راهنمای خودروها ، توصیه هایی در مورد انتخاب شمع استاندارد و متناسب با خودرو وجود دارد .
ساختار درونی شمع
قسمت رزوه مانند و فلزی شمع که در داخل سرسیلندر پیچ می شود پایه نامیده می شود ، رزوه‌های قرار داده شده بر روی این قسمت دارای استاندارد جهانی بوده و در اکثریت موتور های جهان ثابت است مگر برای کاربردهای خاص . این استاندارد در موتور های چهار زمانه M14x1.25 ) قطر خارجی 14 میلی متر و 1.25 گام دنده ) ، در موتور های دو زمانه M18x1.5 است .
قسمت سفید رنگ بالایی شمع را اصطلاحا چینی شمع گویند که از نوعی سرامیک مصنوعی ویا اکسید آلومینیوم بتونه ( پیرانیت – کروندیت ) ساخته می شود و علاوه بر عایق الکتریکی دارای مقاومت حرارتی بسیار بالا بوده به شکلی که تا 800 درجه اختلاف دما را به خوبی کنترل می کند ، در برخی شمع ها قسمت چینی توسط یک مهره در جای خود ثابت شده و قابل جدا کردن است این گونه شمع ها را دوتکه گویند .
بالا ترین قسمت این قطعه که به وایر متصل می شود ترمینال است که بخوبی رساننده الکتریسیته است و شدیدا در مقابل زنگ زدن مقاومت می کند .
در انتهای پایه یک ( یا چند ) زائده فلزی به چشم می خورد که الکترود منفی یا پلاتین نام دارد ، وظیفه این قسمت ایجاد قطب منفی ( اتصال بدنه ) برای ایجاد جرقه است ، این قسمت می تواند اشکال متفاوت و حتی جنس خاصی داشته باشد که در این مورد جلوتر توضیح داده می شود .
در مقابل الکترود منفی یک زائده مرکزی قرار دارد که نقش قطب مثبت برای جرقه را اجرا می کند و برق ولتاژ بالایی که در کوئل تولید و توسط وایر به ترمینال شمع آورده شده را تا داخل محفظه احتراق راهنمایی می کند ، این قسمت که الکترود مثبت نام دارد و از آلیاژی بسیار مقاوم دارای ترکیبات نیکل، منگنز ، کروم ساخته شده می تواند پوشش های گوناگونی داشته باشد که بعدا مورد بررسی قرار می گیرد .
فاصله میان دو الکترود مثبت و منفی را فاصله گپ گویند که اصطلاحا با نام فاصله فیلر نیز بیان می شود ، اندازه ی این فاصله بسیار دقیق بوده و بر اساس دیگر پارامتر های موتور مانند نسبت تراکم ، میزان ولتاژ تولیدی کوئل ، نوع سوخت تعیین می شود ، اما به طور کلی بزرگ بودن این قاصله بزرگتر شدن جرقه و بهبود احتراق را به دنبال دارد ، در طرف مقابل ولتاژ عبوری از کوئل و دمای احتراق را بالا می برد که هردو مخرب هستند و اندازه ی آن به صورت بهینه توسط هر شرکت محاسبه و اعلام می شود ، در موتور های خودرویی این عدد چیزی بین 0.7 تا 1 میلی متر و در موتور سیکلت ها چیزی بین 0.4 تا 0.6 است .
عمر شمع
در ایران بعضی از مکانیسین های اتومبیل ، به عمر شمع توجه کافی ندارند و تا زمانی که عیب ظاهری در کار موتور ایجاد نشود ، تعویض آن را توصیه نمی نمایند . در حالی که گاهی یک شمع کار کرده ، علاوه بر اینکه بطور ناگهانی ممکن است از کار بیفتد ، به مقدار زیادی از قدرت موتور می کاهد . معمولا این کاهش بدون توجه کافی محسوس نیست . به علاوه یک شمع ضعیف می تواند به مقدار زیاد در طرز روشن شدن موتور ، مصرف سوخت ، میزان گرم کردن و کنش موتور و بالاخره در استهلاک و دوام موتور مؤثر باشد .
عمر یک شمع با توجه به نوع و کیفیت آن می تواند از 15000 تا 100000 کیلومتر تغییر کند که کارخانه ی سازنده این مقدار را مشخص می کند اما به طور کلی شمع باید هر 20000 کیلومتر مورد بررسی قرار گیرد . منظور از بررسی شمع ، اندازه گیری فاصله گپ ، تمیزکردن الکترودها ، بررسی سلامت رزوه و الکترود و چینی می باشد .
عیب یابی موتور با استفاده از بررسی ظاهری شمع
با توجه به اینکه شمع خودرو مستقیما در داخل سیلندر و در جوار قلب اصلی موتور قرار دارد کوچک ترین مشکلات موجود در موتور اولین نشانه های خود را بر روی شمع خودرو نشان می دهند ، اگر پس از طی مسافتی طولانی شمع خودرو را باز کنید با یک بررسی ظاهری ( تنها با نگاه کردن به شمع ) می توانید سلامت کاری بسیاری از قطعات موتور را بررسی کنید .
چک کردن شمع موتور با بازبینی ظاهری
شمع ها قطعاتی هستند که روی سر سیلندرها سوار می شوند و با برق ، سوخت و هوا در تماس هستند . این قطعات با دریافت برق ولتاژ بالا از یک سو و ایجاد جرقه مخلوط هوا و بنزین از سوی دیگر باعث وقوع انفجار در محفظه سیلندر و فراهم شدن نیروی لازم برای روشن شدن ماشین می شوند . تماس مستقیم شمع ها با برق و بنزین و حرارت و جرقه ها باعث می شود فعل و انفعالات شیمیایی روی آن ها رخ دهد . حال اگر با ویژگی های مربوط به ظاهر شمع ها در شرایط گوناگون آشنا باشید ، تشخیص شمع سالم و خراب، کار ساده ای نیست .
اولین مرحله چک کردن شمع موتور ، خاموش کردن خودرو است . یادتان باشد به هیچ وجه نباید برق پشت آمپر باشد . حالا وایر شمع ها را جدا و شمع ها را با آچار مخصوص باز کنید . مهم ترین مرحله چک کردن شمع موتور برای زمانی است که از سیلندر جدا شده و در دستان شماست .
شمع ها از عایق چینی ، الکترودهای فلزی یا سوزن های شمع تشکیل شده اند . با توجه به ظاهر شمع در همه قسمت ها و موارد زیر ، خودروی تان را عیب یابی کنید :
1- دوده داشتن سر شمع
هنگام چک کردن شمع موتور ، قسمت های مختلف شمع را کاملاً لمس کنید تا به وجود کمترین مواد روی آن هم پی ببرید . اگر نوک انگشتتان سیاه شد و احساس کردید شمع ، دوده گرفته است ، یعنی غلظت و میزان مخلوط سوخت و هوا تنظیم نیست یا فیلتر هوا گرفتگی دارد . دوده گرفتن شمع ها و سیاه شدنشان ، از جمله شایع ترین نشانه های خرابی آن هاست . عوامل زیادی برای بروز این مشکل وجود دارد که تشخیص آن بر عهده کارشناسان است .
ممکن است دوده داشتن سر شمع به دلیل بروز یک یا چند مورد از مشکلات فوق باشد ؛ در هر حال در چنین مواقعی می بایست قطعاتی چون فیلتر هوا که عامل بروز مشکل هستند، تعویض شوند . اگر شمع ها هم آسیب زیادی دیده باشند ، آن ها را باید عوض کنید . در چنین شرایطی ، استفاده از شمع هایی با دمای بالاتر هم پیشنهاد خوبی است .
2- وجود خاکستر روی شمع
دلیل جمع شدن خاکستر روی شمع ، می تواند استفاده از بنزین و مکمل های دارای سرب و بی کیفیتی سوخت باشد . وجود لایه ای هر قدر نازک از خاکستر روی سر شمع ، در کارایی آن اختلال ایجاد می کند ، چرا که چون عایقی روی آن قرار می گیرد و مانع از برقراری ارتباط درست شمع با مخلوط سوخت و هوا می شود . در نتیجه بروز چنین مشکلی ، جرقه ناقص زده می شود و خودرو ریپ می زند .
3- رسوب داشتن سر شمع
رسوبات سربی که روی سر شمع تشکیل می شوند ، رنگ زرد مایل به قهوه ای دارند . رانندگی های طولانی و سوخت نامناسب باعث می شوند که دمای قسمت سرامیکی بیش از حد بالا برود و با فعل و انفعالاتی که روی آن صورت می گیرد ، رسوب بگیرد . در چنین مواقعی هم باید شمع ها عوض شوند . حواستان باشد اگر قرار است باز هم با همان سوخت و نوع رانندگی قبلی خودرو را برانید ، باید از شمع هایی با درجه دمای بالاتر استفاده کنید .
4- وجود بنزین روی شمع
اگر بنزین روی شمع ها بپاشد ، بوی آن خیلی زود احساس می شود . اگر هنگام چک کردن شمع موتور دقت کنید ، در این شرایط ، سر شمع ها زغالی رنگ شده اند . زمانی که مشکل پاشیدن بنزین روی شمع ها پیش می آید ، احتمال اینکه انژکتورهای مخصوص پاشیدن سوخت خراب شده باشند ، زیاد است ؛ همچنین ممکن است دلیل آن ، اشکال در سیستم جرقه زنی یا اصطلاحاً خفگی خودرو باشد . اگر چنین مشکلی برایتان پیش آمد ، سیستم برق و انژکتورها را بررسی کنید ، سپس به سراغ کنترل مخلوط سوخت و هوا بروید .
5- وجود روغن روی شمع
اگر روغن به محفظه احتراق نشت کند ، شمع ها آغشته به روغن می شوند . سر شمع ها همیشه در تماس با حرارت و جرقه است ، بنابراین ممکن است روغن موجود در این قسمت ، حالت نیم سوز داشته باشد. وجود این مواد زائد روی شمع باعث داغ شدن بیش از حد این قطعه و احتراق زودرس می شود . احتراق زودرس از عوامل افت قدرت موتور و بد کار کردن آن است .
اگر شمع های خودروی تان روغنی شد ، حتماً سوپاپ و پیستون ها را چک کنید . اگر این قطعات آسیبی دیده باشند ، روغن به محفظه احتراق راه می یابد . فراموش نکنید در چنین شرایطی ابتدا باید اشکالات موتور و سایر قطعات را برطرف کنید و سپس به سراغ تعویض شمع ها بروید .
6- وجود سرب روی شمع
اگر سرب موجود در بنزین یا مکمل ها بیش از اندازه باشد ، سر شمع ها به این ماده آغشته می شود . وجود سرب روی شمع ها مانع ایجاد جرقه به شکل صحیح و بد کار کردن موتور می شود . در چنین شرایطی باید بنزین مصرفی خودروی تان را تعویض و در اولین فرصت ، شمع های سالم را جایگزین کنید .
7- خرابی قسمت چینی شمع
استفاده از شمع با بازه حرارتی نامتناسب با موتور ، عدم تعویض به موقع این قطعات ، وجود گرمای بیش از حد و بستن نادرست شمع روی سیلندر ، به قسمت چینی آن آسیب وارد می کند . در این موارد هم خودرو به خوبی کار نمی کند و در تمام شرایط ، جرقه ناقص است .
8- خرابی الکترودها
دو تراشه فلزی موجود در سر شمع را الکترود می گویند . با رسیدن برق به این دو تراشه ، جرقه لازم برای روشن شدن موتور زده می شود . در هر دقیقه ممکن است صدها بار جرقه توسط الکترودها زده شود ؛ به همین دلیل این قسمت های فلزی در معرض تغییر شکل ، جرم گرفتن ، ذوب شدن یا پوسیدگی هستند . گاهی با گذشت زمان ، فاصله میان این دو قطعه فلزی بیشتر هم می شود . هر یک از این اشکالات در کار الکترودها سکته ایجاد می کند .
با چک کردن شمع موتور و پی بردن به خرابی الکترودها ، دلیل ریپ زدن خودرو مشخص می شود . در این شرایط هم شمع را تعویض کنید تا مشکل رفع شود .
بیشتر بخوانید:
سنسور دور موتور چیست و چه وظیفه ای در موتور خودرو دارد؟
منبع: کارگیک
