مجله تخصصی خودرو اخبار خودرو , قیمت خودرو , خرید و فروش خودرو , قیمت ماشین , قیمت اتومبیل
سیستم جرقه زنی دلکو چیست و چه مشکلاتی دارد + جرقه در غیبت دلکو
در اتومبیل های بنزینی و همچنین هیبریدی ( که ترکیبی از موتورهای برقی و بنزینی دارند ) از سیستم جرقه زنی دلکو استفاده می شود . این سیستم ، جرقه ها را با فاصله تعیین شده ایجاد می کند . اساسا احتراق در موتور اتومبیل نیاز به جرقه دارد و تا جرقه نداشته باشیم ماشین به حرکت در نمی آید. این جرقه ها ، نقش مهمی در کار کردن و قدرت گرفتن خودرو و تبدیل واکنش‌های شیمیایی به انرژی فیزیکی و حرکتی داشته و دارند . دیر و زود و ناقص ایجاد کردن جرقه هم باعث می شود تا این قدرت تولید شده موتور و تبدیل آن به خوبی انجام نشده و خودرو دچار مشکل شود .
سیستم های جرقه زنی را بخشی از سیستم برق خودرو می دانند . این سیستم از باتری و دینام و فیوزها و سیستم جرقه زنی و مدارات الکتریکی تشکیل شده است .
موتور و سیستم جرقه‌زنی چطور کار می کند ؟
اولین بار جیمز وات بود که توانست ماشین بخار را بسازد . او متوجه شد که وقتی یک کتری جوش می آید ، بخار ناشی از آن در کتری را به حرکت وادار می کند . وقتی هم که در کتری یک سوراخ داشته باشد ، بخار حاصله خارج شده و این تکانش ها دیگر به چشم نمی خورند . همین جرقه ذهنی کافی بود تا از طریق این ایده ، ماشین بخار را ایجاد کند ؛ ماشینی که از طریق حرارت و ایجاد بخار و تبدیل آن به نیروی حرکتی کار می کرد . حالا هم سیستم های بنزینی و هیبریدی تغییر زیادی نکرده اند و دارند از همین رویه استفاده می کنند . فقط اینکه بنزین ، گاز و گازوئیل جایگزین نیروی بخار شده است . غالبا هم که از بنزین استفاده می کنند .
کلیت و رویه کار کردن موتور هم چنین است که ترکیب هوا و بخار بنزین ، وارد سیلندرها شده و بعد از انفجار ، نیرویی را ایجاد کرده و این نیرو ، پیستون‌های موجود در سیلندرها را حرکت می دهد . مجموعه این پیستون ها ، باید به گونه‌ای حرکت کنند که حالت رفت و برگشت داشته باشند و عملاً بتوانند حرکت مداوم را شکل دهند . این حرکت در نهایت توسط سامانه های دیگر خودرو به چرخ‌ها متنقل شده و خودرو به راه می افتد .
در این جاست که سیستم جرقه زنی وارد عمل شده و اهمیت خودش را نشان می دهد . این سیستم در ایجاد انفجارهای داخل سیلندر نقش مهمی دارد ؛ چرا که از طریق جرقه های ایجاد شده توسط این فرآیند است که در نهایت ، انفجار و تبدیل واکنش های شیمیایی به فیزیکی اتفاق می افتد . در واقع ، اگر این جرقه‌ها نباشند اثری از حرکت هم نخواهد بود . در حقیقت سیستم جرقه زنی با ایجاد جرقه باعث منفجر شدن مخلوط متراکم شده بنزین و هوا در موتور می‌شود که البته این انفجار در لحظه مناسب در هر کدام از سیلندرها باید انجام شود .
جرقه در غیبت دلکو
تقریبا در عموم پیشرانه های امروزی سیستم جرقه زنی دلکویی منسوخ شده و وظیفه تایمینگ جرقه برعهده ECU گذاشته شده است . اصلی ترین علت حذف دلکو از روی خودروها ، مسئله بازدهی جرقه است . دلکو ها گذشته از آنکه هیچگاه نمی توانند تایم جرقه را در ایده آل ترین حالت حفظ کنند ، با مشکل شارژ کوئل مواجه هستند . هرچه میل لنگ سریع تر دوران کند ، چکش برق دلکو نیز سریع تر چرخیده و پلاتین یا سوئیچ مدار نیز سریع تر باز و بسته می شود . در نتیجه حفظ آوانس جرقه نیز دشوارتر بوده و به دلیل کوتاه تر شدن زمان قطع و وصل پلاتین ، کوئل فرصت کمتری برای شارژ دارد و جرقه ضعیف تری هم تولید می شود .
در پیشرانه های امروزی ، ارتباط بین شمع ، جرقه و کوئل به صورت مستقیم و بدون واسطه برقرار است . در واقع عملیات سوئیچینگ یا قطع و وصل مدار ، پیش از کوئل و توسط ECU صورت می گیرد . بسته به نوع خودرو و مدل پیشرانه ، آرایش های مختلفی از ارتباط کوئل و شمع می تواند برقرار باشد و برخلاف سیستم جرقه دلکویی ، مدار محدود به تنها یک و یا دو کوئل نیست .
به عنوان مثال ممکن است یک کوئل دوبل مجتمع توسط وایرها به شمع ها متصل شود و یا حتی برای بازده بیشتر ، وایر حذف شده و روی هر شمع یک کوئل مستقل سوار شود . تقریبا اکثر پیشرانه های امروزی ، از سیستم کوئل دوبل بهره می برند ( جرقه همزمان به ازای 2 سیلندر با لنگ همنام ) . برای تنظیم زاویه جرقه ، ECU از اطلاعات دریافتی سنسور دورشمار و موقعیت میل سوپاپ استفاده می کند . روی فلایویل در ردیف دنده های سنسور دورشمار ، در نقطه های مشخصی ( مرگ بالای سیلندر ها ) تعدادی دندانه حذف شده یا به هم چسبیده اند تا بدین ترتیب با تغییر در الگوی سیگنال سنسور ، ECU زاویه جرقه و پاشش و آوانس آنها را درک کند .
همچنین ECU از بسیاری دیگر از پارامترها برای تنظیم زاویه جرقه استفاده می کند نظیر اطلاعات دریافتی از سنسور ناک جهت تشخیص اکتان سوخت مصرفی و تنظیم جرقه بر اساس آن . عملیات سوئیچینگ توسط مدارات داخلی خود ECU و ترانزیستورهای کنترل کوئل‌ها صورت می گیرد . تامین تغذیه مثبت مدار اولیه کوئل‌ها برعهده رله دوبل بوده و منفی مدار اولیه به صورت پالسی از جانب ECU دریافت می شود تا بدین ترتیب کوئل در لحظه مناسب برق دریافت کرده ، مدار ثانویه آن شارژ شود و جرقه را بر سر شمع اعمال کند .
عیب یابی سیستم
به صورت کلی سیستم جرقه زنی بدون دلکو به دلیل فقدان قطعات مکانیکی ، به ندرت دچار خرابی می شود و عمده مشکلات آن ناشی از خرابی شمع ها یا کوئل است . سیستم جرقه زنی بی دلکو نسبت به انواع دلکویی به مدل شمع حساس تر بوده و در صورت تحت فشار قرارگرفتن کوئل ، مسئله نیم سوزی یا سوختن کامل کوئل ممکن است بروز کند . در صورت بروز خرابی مدار و یا احتراق نامناسب ، خطاهای مربوط به آن در حافظه ECU ثبت شده ضمن آنکه از طریق اسیلوسکوپ نیز می توان موج جرقه را رصد کرد و به وجود برخی عیوب پی برد .
در صورتی که ارتباط کوئل با شمع توسط وایر برقرار شده باشد ، می توان همانند سیستم جرقه دلکویی برای تست جرقه ، وایر را از شمع باز کرد و یک میله بلند نظیر پیچ گوشتی درون آن قرار داد و به سرسیلندر نزدیک کرد . همچنین از آنجایی که تنظیم زاویه جرقه توسط خود ECU انجام می شود ، تمامی مسائل و مشکلات ناشی از تنظیم دستی زاویه جرقه در این سیستم منتفی بوده و امکان دخالت خود شخص به صورت دستی وجود ندارد .
پیشرانه استارت خورده و روشن نمی شود
روشن نشدن پیشرانه علل فراوانی دارد اما اگر از سلامت بخش هایی نظیر پمپ بنزین ، انژکتورها ، رله ها و فیوز ها و ایموبلایزر اطمینان دارید ، نوبت بررسی سیستم جرقه زنی است . روشن نشدن پیشرانه در سیستم جرقه زنی بی‌دلکو چند علت اصلی می تواند داشته باشد . ابتدا شرایط وایرها را چک کنید که دچار مشکلاتی نظیر فرسودگی ، قطع ارتباط ، اتصالی ( برق دزدی ) ، شل شدگی نباشند .
با آزمون جرقه ( میله فلزی ) در لحظه استارت می توان به وجود جرقه پی برد . در نظر داشته باشید که در سیستم کوئل دوبل اگر یکی از کوئل ها خراب شود ، 2 سیلندر فاقد جرقه خواهد بود و عملا پیشرانه نمی تواند روشن شود . روغن زدگی شمع ها و یا در روغن غوطه ور‌شدن محل سوار شدن وایر یا پایه کوئل نیز می تواند چنین مسئله‌ای را ایجاد کند . مشکلی که در پیشرانه هایی نظیر TU5 به وفور مشاهده می شود و عموما ناشی از خرابی واشر قالپاق سوپاپ است .
گاهی ممکن است پیشرانه استارت خورده و خاموش شود و یا کلا قادر به حفظ دور نباشد . در صورت سلامت پمپ بنزین و استپر و اورینگ دریچه گاز ، این ایراد به احتمال زیاد ناشی از خرابی سنسور دورشمار است که یا کثیف شده یا فاصله هوایی آن به هم خورده است یا کلا خراب شده است . نمایش اعداد نامربوط توسط دور شمار می تواند نشانه خرابی این سنسور باشد .
پیشرانه قدرت ندارد
اگر از سلامت تمامی بخش های مکانیکی و سیستم سوخت رسانی اطمینان حاصل شده ، باید به عملکرد شمع و کوئل ها شک کرد . نیم سوز شدن کوئل می تواند موجب کپ شدید پیشرانه و حتی خاموشی آن شود . عموما در چنین شرایطی چراغ چک روشن شده و یا چشمک می زند . استفاده از شمع های نامناسب بازاری و یا عدم تعویض شمع کهنه از جمله اصلی ترین دلایل کاهش عمر کوئل هاست .
پیشرانه شعله پس می زند
شعله پس زدن پیشرانه عموما به معنی نصب شمع با برد گرمایی نامناسب است و یا وایرها دچار برق دزدی هستند .
پیشرانه تک کار می کند
تک کار کردن پیشرانه یکی از نشانه های اصلی شمع دوده زده است . شمع ها را باز کنید ، شرایط آن را از نظر وجود دوده بررسی کنید و بعد از فیلرگیری مجدد نصب کنید . در صورت سلامت شمع ها ، خرابی وایر ها و یا نشت ولتاژ ( برق دزدی ) ممکن است چنین مسئله ای ایجاد کند . در صورت سلامت وایر و یا نبود آن ، مقصری به جز کوئل باقی نمی ماند . در صورت خرابی کوئل یا بروز احتراق نامناسب ، چراغ چک روشن می شود .
بسیاری از خودروها از کوئل های مجزا برای هر شمع سود می برند . در سیستم کوئل دوبل اگر یک کوئل بسوزد 2 سیلندر فاقد جرقه خواهد شد . وایرها باید نرم و منعطف و بدون ترک و پوسیدگی باشند . روغن زدگی پایه کوئل یا شمع موجب روشن نشدن یا بد کار کردن پیشرانه می شود .
درباره سیستم جرقه زنی بدون دلکو چه می دانید ؟
اما شاید درباره سیستم های جرقه زنی بدون دلکو هم چیزهایی شنیده باشید . در این سیستم در حقیقت دلکو و کوئل با هم ادغام شده و ما در سیستم جرقه زنی فقط کوئل را داریم . همان طوری که می دانید ، هر دلکو خروجی‌هایی دارد که به اندازه سیلندرهای موتور است . از طریق این خروجی ها ولتاژ و جرقه منتقل شده و به سیلندرها می رسد . در سیستم های جرقه زنی بدون دلکو ، در حقیقت از نوعی کوئل استفاده می شود که با کوئل های رایج در سیستم های معمول متفاوت است و کار تقسیم برق بین سیلندرهای موتور را هم انجام می دهد . البته در این نوع سیستم به جای یک کوئل ، دو کوئل داریم و در نهایت این که این کوئل ها در این سیستم به شمع ها خروجی برق لازم را می دهند تا جرقه بزنند .
1- این سیستم ها غالباً روی موتور چهار یا شش سیلندر تعبیه می شوند . چرا که وقتی سیلندر ها بیشتر شوند ، پیچیدگی کار اجازه استفاده از آن ها را نمی دهد .
2- این سیستم بر اساس جرقه های هرز کار می کند .
3- در این سیستم از دو کوئل دو سر استفاده می شود که به وسیله یک واحد الکترونیکی برق مورد نیاز را ارسال می کند .
4- زمان جرقه زنی در این سیستم ها با آنالیز اطلاعات به دست آمده از حسگر وضعیت ، دور میل لنگ و اطلاعات دریافتی از بار موتور و موارد دیگر در نظر گرفته می شود .
5- در این سیستم ها ، جرقه که زده می شود معمولا دو تا از سیلندرها درگیر شده و حرکت می کنند . سیلندرهای دیگر چون درگیر تخلیه هستند ، درگیر این جرقه زنی نمی شوند . در نتیجه ولتاژ مورد نیاز برای ایجاد جرقه در این سیلندرها به شدت پایین می آید که از چکش برقی تأمین می شود .
6- در این سیستم ها شمع ها عمر کوتاه‌تری دارند و باید سریع تر تعویض شوند .
سیستم جرقه زنی مگنتی چیست ؟
یک نوع سیستم جرقه زنی وجود دارد که در آن نیازی به باتری وجود ندارد تا برق اولیه را تأمین کند . در این سیستم ها ، با شروع به کار موتور ، جریان حرکتی آن ها تبدیل به جریان الکتریکی شده و عملا برق مورد نیاز برای جرقه زنی ایجاد می شود . از برق تولید شده مگنت برای شارژ گوشی و دیگر موارد هم می شود استفاده کرد . به واقع این سیستم شباهت زیادی به یک ژنراتور الکتریکی دارد که مبدل نیروها به هم است . مزیت این سیستم ، آن است که جرقه های تولید شده کیفیت خوبی دارند ، ضمن این که عدم نیاز به باتری باعث می شود تا وزن خودرو کاهش یابد . البته ضعف‌های خاص خودش را هم دارد ؛ مثل این که موقع خاموش بودن خودرو ، دیگر امکان برق گرفتن از آن وجود ندارد . امروزه مدل مگنتی الکترونیکی هم ایجاد شده است .
بیشتر بدانید
