همه چیز درباره علت به هم خوردن تنظیم فرمان و نحوه اصلاح آن

همه چیز درباره علت به هم خوردن تنظیم فرمان و نحوه اصلاح آن

خودرو‌ها بر اثر استفاده دچار آسیب و ایراد در جلوبندی خودرو می ‌شوند که یکی از اصلی‌ ترین این ایراد‌ها به هم خوردن زاویه چرخ ‌ها است . یکی از راه‌های ساده تشخیص دادن این امر به هم خوردن زاویه فرمان خودرو است . جهت تنظیم فرمان از دستگاه‌هایی استفاده می‌ شود که به تناسب پیشرفت تکنولوژی ، این دستگاه‌ ها نیز پیشرفت کرده و تکامل یافته ‌اند .

اگر با خودرو خود در مسیری مستقیم حرکت می ‌کنید ، اما فرمان ( غربیلک ) خودرو به صورت متقارن در وسط قرار ندارد ، این یکی از علائم به هم خوردن زاویه چرخ‌ ها و میزان فرمان است .

علت به هم خوردن میزان فرمان چیست ؟

اگر با مشکل تنظیم نبودن فرمان خودرویتان روبه رو هستید ، خوب است که بدانید این مشکل اشاره به مشکل دیگری در سیستم و جلوبندی خودرو شما دارد که خود را در میزان نبودن فرمان نشان می دهد .

برای تنظیم بودن یا نبودن فرمان می توانید یک تست ساده انجام دهید زمانی که در جاده ای مستقیم و بدون دست انداز حرکت می کنید ، برای چند ثانیه ، دست خود را از روی فرمان بردارید . اگر خودروی شما مشکلی نداشته باشد ، وقتی فرمان را به حال خود و بدون کنترل رها می کنید، مسیر مستقیم را در پیش می گیرد ، بدون اینکه به سمت چپ یا راست سرپیچی کند ( بچرخد ) ؛ اما اگر مشکلی در میان باشد ، حتماً به سمت چپ یا راست گرایش خواهد داشت .

این نکته را به خاطر بسپارید که گیج زدن خودرو در مسیرهای ناهموار و لغزنده ، چند برابر خطرناک است . شاید این مشکل در مسیر هموار و هوای آفتابی ، چندان شما را نگران نکند ، اما قطعاً در شرایط سخت تر با دیدن حرکات غیر طبیعی خودرو و غیر قابل کنترل شدن آن ، چنین نظری نخواهید داشت . برای همین شناخت دلایلی که باعث به هم خوردن تنظیم فرمان می شوند می تواند بسیار حائز اهمیت باشد .

هر گونه تفاوتی در هر یک از لاستیک ها با بقیه ، مثل میزان ساییدگی لاستیک ، تنظیم زاویه ، جهت چرخش و میزان باد ، باعث بروز مشکل می شود . برای مثال ، تنظیم نبودن باد هر یک از لاستیک ها ، در میزان سرعت هر چرخ ، تفاوت ایجاد می کند و در نتیجه ، خودرو به دو طرف کشیده می شود . مشکل در لاستیک ها ، ساده ترین اشکال است و به راحتی حل می شود . بالانس نبودن چرخ ها یکی از مشکلاتی است که نشانه آن ، علاوه بر لرزش فرمان ، گیج زدن خودرو و کشیده شدن آن به یک سمت است .

نکته : تنظیم جهت چرخش لاستیک ها ، کار سختی نیست ؛ فقط کافی است که به فلش حک شده روی آن توجه کنید . جهت فلش باید به سمت جلوی خودرو باشد .

دلایل این تنظیم نبودن فرمان را به طور کلی می توان در موارد زیر جست :

1- به هم خوردن زاویه چرخ‌ ها و میزان فرمان
2- برخورد با لبه جدول
3- تصادف شدید
4- درست نبودن نسبت فرمان یا تنظیم نادرست
5- رفتن بر روی دست انداز یا چاله با سرعت زیاد

البته در برخی خودرو‌ها سیستم ‌هایی مانند بوق و کیسه ‌های هوا ارتباط مستقیمی با میزان فرمان دارند .

زمان تنظیم میزان فرمان

معمولا کارشناسان توصیه می ‌کنند سالی یکبار ، میزان بودن فرمان چک شود و در صورت نیاز تنظیمات مجدد صورت گیرد . اما چنانچه به هنگام رانندگی با یکی از نشانه‌ های پیش‌ گفته مواجه شدید ؛ حتما جهت تنظیم فرمان به مراکز مجاز و مطمئن مراجعه نمایید .

هنگامی که راننده فرمان خودرو را می‌ چرخاند ، این حرکت از طریق اجزای سیستم فرمان تبدیل به حرکت افقی شده و به چرخ ‌ها انتقال می ‌یابد . سیستم فرمان انواع مختلفی داشته و بسته به نوع فرمان ، نحوه عملکرد آن نیز متفاوت خواهد بود .

اجزای سیستم فرمان

مهم ‌ترین اجزای سیستم فرمان عبارتند از :

1- غربیلک فرمان : اولین تجهیز سیستم فرمان غربیلک است که چرخش آن توسط راننده ، جهت حرکت خودرو را مشخص می ‌کند .

2- ستون فرمان : ستون فرمان که تحت عنوان میل فرمان نیز شناخته می ‌شود ؛ واسطه بین غربیلک و جعبه ‌فرمان بوده و حرکت غربیلک را به جعبه فرمان منتقل می ‌کند .

3- جعبه فرمان : شاید به جرات بتوان گفت که مهم‌ ترین بخش سیستم فرمان ، جعبه فرمان بوده و وظیفه افزایش گشتاور اعمالی و تبدیل حرکت دورانی فرمان به حرکت خطی را بر عهده دارد .

4- اهرم ‌بندی فرمان : اهرم‌ بندی شامل قطعاتی چون شغال ‌دست ، سگ‌ دست ، پیتمن  بوده و در انتقال حرکت فرمان به چرخ دخیل است .

نحوه تنظیم میزان فرمان

جدید ترین نسل دستگاه‌ تنظیم فرمان ، دستگاه 8 سنسوره وایرلس سه ‌بعدی است . از دیگر دستگاه‌ ها در نسل ‌های گذشته می‌ توان به دستگاه 4 سنسوره وایرلس سه‌ بعدی ، سیستم دو سنسور الکترونیک و نابلودار پروژکتوری اشاره کرد .

جعبه فرمان خودرو

1- جعبه فرمان میکانیکی :

در این قسمت از سیستم های فرمان مکانیکی که همان سیستم شانه ای و پینیون هست . که در آن عملکرد پینیون به گونه ای است که حرکت دورانی می زند و دنده شانه ای نیز حرکت خطی را انجام می دهد که در این صورت پینیون عملکرد دورانی غریبلیک فرمان را به دنده شانه ای منتقل می کند و دنده شانه ای نیز حرکت خطی را به واسطه مفصل ها به چرخ های ماشین منتقل می کنند  .

2- جعبه فرمان هیدرولیکی :

قطعات تشکیل دهنده این نوع از جعبه فرمان ها عبارتند از  :
1- روغن هیدرولیک
2- شیلنک ها و لوله های رفت و برگشت روغن هیدرولیک

3- پمپ هیدرولیک

4- مخزن هیدرولیک

5- شیر هیدرولیک
6- تسمه هیدرولیک فرمان
7- جک دو طرفه فرمان

معمولا ابزارهای زیر به بخش های میکانیکی فرمان اضافه می شود تا هیدرولیکی شوند  :

1- پمپ هیدرولیک یا مخزن روغن و چرخ تسمه

2- لوله های رابط

3-  شیرهای کنترل

4- سیلندر

5- تسمه

این نوع از جعبه فرمان در جهت جلوگیری از خستگی راننده و برای آسان تر شدن چرخش و حرکت فرمان و همچنین بالا بردن ایمنی ، سیستم هیدرولیک کشف و تولید شد  .
جعبه فرمان هیدرولیکی برای اجرای عملکرد خود از موتور خودرو کمک می گیرد به همین جهت نیز از بازدهی و عملکرد متناسب خودرو مقداری می کاهد . و همچنین موجبات مصرف بیشتر انرژی را فراهم می نماید  .

توجه داشته باشید این سیستم به شکل سیستم مرکز آزاد عمل می کند بدین معنی که وقتی خودرو به شک مستقیم در حال حرکت است و اصلا انحرافی ندارد بازهم به عملکرد خود ادامه می دهد  .

این عواملی که مطرح گردید موجب شد تا سازندگان خودرو ، به فکر تولید سیستمی بهتر و باکیفیت تر بیفتند و اقدام به بهبود سیستم های هیدرولیکی نمایند و یا اینکه سیستم های جدیدی را ساخته و جایگزین نمایند  .

توجه داشته باشید که در چندین سال گذشته الکترو هیدرولیکی به جای سیستم های قبلی ارائه شد ، هر چند در نتیجه بهره گیری از این جعبه فرمان ها دیگر مستقل از موتور ماشین بود ولی مشکل اصلی که دائمی بودن عملکرد سیستم هیدرولیکی یعنی مرکز آزاد بودن پابرجاست  .
به دیگر کلام باید حالتی پیش بینی می شد تا وضعیتی را مهیا می کرد که سیستم تنها زمانی که چرخشی به فرمان وارد می شد عمل کند نه همیشه  .

جعبه فرمان الکتریکی :

این قسم از جعبه فرمان ها نیز همانند جعبه فرمان های هیدرولیکی عمل می کنند ولی از لحاظ ساختار متفاوت با آن هاست . در حال حاضر در اکثر کارخانه های تولید ماشین از این قسم از جعبه فرمان ها استفاده می گردد . از مزایای این فرمان ها می توان به مواردی همچون ، افزایش سرعت فرمان ، عملکرد بهتر فرمان و حفظ تعادل خودرو در انحراف ها اشاره کرد .

هنگامی که راننده غربیلک فرمان خودرو را به چپ یا راست می چرخاند این حکت به وسیله پیج بی انتهایی که در انتها میل فرمان است دنده را حول محورش به راست یا چپ بسته به گردش چرخ فرمان  می گرداند . محور ایم دنده به وسیله به وسیله اهرم های مختلف و متفاوت به چرخ های جلو و عقب هدایت می شود و باعث حرکت کردن ماشین و لاستیک شده و همچنین باعث تکان خوردن فرمان نیز می شود .

حساسیت فرمان در خودرو نهایت اهمیت را داشته و راننده باید حتما هر 6 ماه یک بار فرمان را روغن کاری کند و همچنین آن را همیشه و مدارو حتی ماهی یک بار آن را چک کند و اگر مشکلی داشت آن را درست کند .

همچنین در نسل جدید خودرو ها علاوه بر سیستم هیدرولیکی یک سیستم برقی نیز به آن اضافه شده و موتور برقی می شود و چرخاندن فرمان بسیار راحت خواهد شد .

امروزه کیسه های هوایی که محافظ راننده به هنگام تصادف هستند نیز در درون فرمان جاسازی می شوند . در سیستم فرمان هیدرولیک به جای اهرم ها و میله مارپیچ از پمپ هیدرولیک و جک های هیدرولیک استفاده می شود که این ضریب امنیت بالایی دارد .

امروزع پیشرفتهای عملس و فنی در تمام زمینه ها تحقق یافته و این امر شامل صنایع خودرو سازی و صنایع وابسته به آن است . یکی از این صنایع و اجزای وابسته ، قسمت فرمان خودرو است که وظیفه خطیر هدایت خودرو از طریق آن انجام می شود .

برای تغییر مسیر خودرو از سیستم فرمان استفاده می شود . لذا مجموعه تشکیل دهنده این سیستم نقش مهمی در خودرو به عهده دارد . معمولی ترین سیستم دنده شانه ای ، سیستم دنده شانه ای Rack  و پینیون می باشد . بطوری که این پینیون حرکت دورانی داشته و دنده شانه ای حرکتش خطی می باشد . و همچنین دنده پینیون حرکتش دورانی غربیلک فرمان را به دنده شانه ای انتقال داده ، دنده شانه ای نیز حرکت خطی را از طریق مفصل ها به چرخ های خودرو انتقال داده می شود و نحوه تبدیل حرکت آن دورامی و به صورت خطی سیستم فرمان می باشد این سیستم فرمان شامل شانه ای و پینیون می باشد .

سیر تکامل سیستم فرمان

یکی از پارمتر های مهم در ماشین و همچنین انتخاب آن در کشور های توسعه یافته ، چرخش غربیلک فرمان آن بسیار راحت می باشد . این موضوع سازندگان خودرو را بر آن داشته است که جهت تسهیل در چرخش فرمان و به تبع آن کاهش خستگی راننده و همچنین افزایش ایمنی با فراهم کردن کنترل بهتر در جاده های خشن ، یک سیستم هیدرولکی که از قدیم در ماشین می باشد ، به فرمان وصل است .

این سیستم جانبی و به صورت کمکی عمل خواهد کرد . یعنی وظیفه اصلی این اجزا ، قسمت مکانیکی است که عهده آن بر آن می باشد .

این اجزا در قسمت مکانیکی فرمان اضافه شده تا هیدرولکی ماشین عمل کند :

1- پمپ هیدرولیک با مخزن روغن و چرخ تیمه

2- شیر های کنترل

3- سیلندر

4- تسمه

سیستم هیدرولکی ، نقشش این است که فرمان موتور خودرو را حرکت می دهد . بنابراین این از بازده موتور کمی می کاهد ، همچنین مصرف انرژی را بیشتر و باعث بهتر شدن فرمان نیز می شود . علاوه بر آن ، سیستم هیدرولیک به صورت آزاد عمل خواهد کرد بدون هیج مانع . یعنی حتی در زمان هایی که خودرو به صورت مستقیم در حال حرکت بوده و هیچ انحرافی انجام نمی دهد ، باز هم این سسیستم عمل می کند . این موارد سازندگان فرمان خودرو را بر آن داشت تا به دنبال سیستم های بهتر و مفید تری گشته ، یا آنها را جایگزین هیدرولیکی نمایند یا سیستم هیدرولیکی را بهبود بخشند .

اساس کار دستگاه ‌های فوق عمدتا بر اندازه ‌گیری‌ های زیر استوار است :

اندازه‌ گیری دهانه چرخ ( Toe ) : این پارامتر به اندازه‌ گیری زاویه بین چرخ و محور واصل بین چرخ‌ های جلو و عقب می‌ پردازد . دهانه چرخ ‌ها می‌ تواند به سمت داخل (Toe In ) یا در اصطلاح Positive Toe یا به سمت خارج (Toe Out ) و در اصطلاح Negative Toe باشد .

اندازه ‌گیری سر چرخ (Camber ) :  سر چرخ بیانگر زاویه بین محور عمودی چرخ و محور عمودی خودرو به هنگام دید از جلو یا دید از عقب است . سر چرخ نیز به‌ صورت مثبت و منفی تعریف می ‌شود .

بیشتر بخوانید:

همه چیز درباره تشخیص شل یا سفت بودن تسمه تایم خودرو