اجزا سیستم صوتی خودرو و راهنمای خرید سیستم صوتی ماشین

 اجزا سیستم صوتی خودرو و راهنمای خرید سیستم صوتی ماشین

سیستم صوتی خودرو در یک چرخه 360 درجه حرکت می کند . زمانی که صفحه یک اسپیکر ( از تویتر تا سـاب ووفر ، ووفر ) از حالت سکون در 0 درجه به سمت بالا حرکت می کند ، در سیکل حرکتی خود به یک چهارم آن 360 درجه یعنی 90 درجه می رسد و در این حالت به حداکثر دامنه حرکتی رو به جلو خود رسیده است . زمانی که به محل سکون خود برمی گردد در واقع یک حرکت 180 درجه داشته است و به سمت زاویه 270 درجه رو به عقب حرکت خود را ادامه می دهد که به حداکثر دامنه حرکتی رو به عقب خود رسیده است .

زمانی که دوباره به محل سکون خود بر می گردد بعد از آخرین حرکت 90 درجه ، یک چرخه 360  درجه کامل را طی کرده است . این سیکل همینطور تکرار خواهد شد و در نتیجه آن هوا جابجا و مرتعش شده و صدا تولید می شود . با هر حرکت رو به جلو و رو به عقب یک سیکل حرکتی اسپیکر کامل می گردد که با واحد هرتز Hz سنجیده می شود ؛ هرتز معادل هر سیکل کامل رفت و برگشت در یک ثانیه است . پس 20 هرتز برابر است با 20 سیکل حرکتی در یک ثانیه . هر چه میزان این سنجش به هرتز کمتر باشد صدا هم بم تر خواهد بود و برعکس . انسان ها به طور متوسط صدا های مابین 20 هرتز تا 20000 هرتز ( 20 کیلو هرتز ) را می شنوند و مابقی فرکانس ها برای ما معمولا قابل تشخیص نیستند .

توجه کنید که چگونه در هر دو سوی چپ و راست ، منحنی رو به بالا حرکت می کند و اینکه چگونه منحنی در حجم های پایین صدا ، بالاتر رفته است . این همان موضوعی است که یک پخش ( هدیونیت ) در مدارات خود سعی می شود که در مورد فرکانس ها انجام دهد و معمولا به نام تنظیم LOUD شناخته می شود ؛ بدینگونه که سطح فرکانس های بالا و پایین در دسیبل های کم را افزایش می دهد . اما با افزایش حجم صدا ( ولوم ) میزان تقویت این فرکانس ها نیز کاهش می یابد .

هر چه پخش میزان تقویت اینگونه فرکانس ها رو به طور غیر یکنواختی انجام دهد صدای بهتری با این تنظیم ارائه می دهد . معمولا هم اکولایزرهای پخش به شکلی بهتر است باشند که منحنی تقویت فرکانس ها بیشترین شباهت به منحنی Fletcher-Munson را داشته باشد . زمانی که گفته می شود ( کاری کن اکولایزرت لبخند بزنه ) منظور این هست که شبیه منحنی شکل بالا آن را تنظیم کنید .

برای راحتی کار می توان اصوات را به چهار دسته از محدوده فرکانسی قابل شنیدن تقسیم بندی کرد که عبارتند از : سـاب ووفر بیس یا بیس ، مید بیس، مید رنج و های (bass, mid-bass, mid-range, high) البته هیچ محدوده دقیقی برای این دسته بندی وجود ندارد اما به طور کلی به شکل زیر شناخته می شوند . همچنین سایز معمول اسپیکر برای اجرای صحیح هر محدوده فرکانسی نیز مشخص شده است .

نام	محدوده فرکانسی	سایز اسپیکر ها
بیس	HZ 80 – 20	هشت اینچ یا بزرگتر
مید بیس	HZ 200 – 80	شش و نیم و 8 اینچ
مید رنج	HZ 2000 – 200	سه و نیم ، چهار ، پنج و بیست و پنج ، شش و نیم
های	HZ 20000 – 2000	دو اینچ و کوچکتر

در ایران و بطور معمول برای پوشش این رنج فرکانسی از کامپوننت (component)  یا کواکسیال (coaxials  یا به اصطلاح عامیه در ایران باند ) استفاده می شود . در یک تعریف ساده ، در کواکسیال ها مید بیس ، مید رنج و تویتر بصورت سر هم و روی یک بلندگو هستند اما کامپوننت ها چند تکه هستند  . یعنی از ووفر ( میدبیس یا میدرنج هم بهش گفته می شود ) ، تویتر و کراس اوور تشکیل شده است . کامپوننت ها 2way  یا 3way  هستند که در نوع دوم مید بیس و میدرنج مجزا هستند .

اجزای کامپوننت  :

ووفر( مید بیس ،مید رنج )

تویتر(tweeter )  : تویتر ها شکل های مختلفی دارند ، سه شکل اصلی آنها dome, cone, horn هستند ( گنبدی، قیفی و شیپوری ) . تویتر های گنبدی یا dome ها ، در بسیاری از اسپیکر ها استفاده می شوند ، چرا که کاربری بالایی و دیستورشن کمی دارند . دو نوع تویتر گنبدی سخت و نرم وجود دارند اما همه ی آنها حجم کم و توانایی کار با توان های بالا دارند .

کراس اوور (crossover) : وسیله یا مداریست که در یک سیستم استفاده می شود تا تویتر ها و میدرنج ها را از هم جدا کند یعنی فرکانس های بالاتر و پایین تر از یک رنج خاص را از بین می برد تا اجازه دهد که صدای هر درایور( تیوتر ، ووفر یا ووفر ها ) اصلاح شده باشد . بیشتر اسپیکر ها کراس اوور هایی دارند که تشکیل شده از یک سری عناصر مثل خازن ها ، کویل ها و مقاومت ها تا بتوانند فرکانس های مختلف را جدا کنند . در یک سیستم با دو یا چند آمپلی فایر ، کراس اوور یک وسیله جداگانه است که فرکانس های مختلف را به ورودی آمپ های مختلف می فرستد( مثلا فرکانس های پایین به آمپی که برای ساب استفاده شده است . )

اما کامپوننت یا کواکسیال ؟ و چرا ؟

کامپوننت در حقیقت همان کواکسیال می باشد که اجزای آن تفکیک شده است . بدین معنی که در یک اسپیکر معمولی و کواکسیال تمام اجزاء ( تیوتر ، ووفر ) در یک مجموعه قرار دارند ولی در کامپوننت این اجزاء از همدیگر جدا می باشند و بوسیله یک کراس اوور ( پسیو ) حوزه فعالیت و رنج فرکانسی خاصی برایشان تعریف شده است ( در واقع کامپوننت بطور معمول از یک جفت ووفر ، یک جفت تیوتر و یک جفت کراس اوور تشکیل شده است ) بدین ترتیب که فرکانس های پایین و رنج وسط برای ووفر و فرکانس های وسط به بالا برای تیوتر آماده و ارسال می گردد . ولی اینکار برای چیست و چه فوایدی می تواند داشته باشد ؟

تفاوت های بین کامپوننت و کواکسیال و مزایای شامل موارد زیر است :

1- بعلت وجود کراس اوور ، کامپوننت صدای بهتری نسبت به کواکسیال دارد و هرچه دقت کراس اوور بیشتر باشد صدای نهایی بهتر خواهد بود . قیمت کامپوننت ها نیز گرانتر است ( بطور معمول 12 db/oct برای تیوتر و6db/oct  برای ووفر در نظر گرفته می شود . )

2- با توجه به اینکه کراس اوور صدا را آنالیز کرده و فرکانس تفکیک شده را برای تیوتر ، ووفر آماده می کند ، پس براحتی می توان گفت بعلت حذف فرکانس های مزاحم وغیر ضروری ، کامپوننت از لحاظ توان خروجی صدا نیز از اسپیکر هم تراز خود قوی تر بوده و می تواند وات خروجی بیشتری داشته باشد .

3- با توجه به جدا بودن اجزای کامپوننت شما قادر خواهید بود که بهترین حالت و بهترین موقعیت را برای تیوتر و ووفر در نظر بگیرید که این مساله می تواند در بهبود صدای نهایی بسیار موثر باشد .

4- منفک بودن بودن اجزای کامپوننت می تواند این موقعیت را پیش آورد که برای تیوتر از هد سینگ ( موادی مشبک از جنس آلومنیوم برای خنک کردن ) استفاده شود و امکان سریع تر خنک شدن آن را فراهم آورد .

5- در کامپوننت ها با توجه به جدا بودن محل قرار گیری ووفر و تیوتر می توان از داس کپ برای جلوگیری از ورود آشغال وبراده به درون کویل استفاده کرد .

6- در اکثر کراس اوور ها شما قادر به تنظیم شدت و تغییر فرکانس خواهید بود که کمک زیادی به شما برای رسیدن به صدای مطلوب می کند .

7-  در ساختمان کراس اوور ها معمولا از خازنهای عدسی یا لامپ ها و یا سایر موارد استفاده می شود که وظیفه حفاظت از تیوتر را در شدت صدای بالا و مخصوصا هنگام دیستروشن ( بهم ریختگی صوتی در اثر فشار زیاد ) دارد و این مساله می تواند سلامتی تیوتر را تضمین کند .

8- در کامپوننت های 3way  امکان طراحی و ساخت میدرنج های بزرگتر و کارا تر نسبت به کواکسیال ها میسر می باشد .

9- در نهایت شما در کامپوننت ها با توجه به ابزار آلاتی که در داخل پک است می توانید تیوتر را در زوایای مختلف و حالتهای دلخواه نصب کنید .

سابووفر چیست ؟

سابووفر یک بلندگو است که برای ایجاد فرکانس ‌های خیلی پایین ( بم ) ، در حدود 20 تا 125 هرتز ، طراحی شده است . این بلندگو ها معمولا بزرگ هستند بین 20 تا 40 سانتی ‌متر قطر دارند . سابووفر نسبت به بلندگو های معمولی توان الکتریکی ( مصرف انرژی برق در واحد زمان ) بالاتری دارد . سابووفر یک دستگاه مستقل نیستند و صرفا برای تقویت و بم کردن محدوده صدا های زیر خارج شده از بلندگوی معمولی و تولید صداهای پر و قوی می‌ باشد .

البته واضح است که استفاده از سابووفر اصلا ضروری نیست ، منتها چون سابووفرها می ‌توانند در یک فضای بسته و کوچک ، صدا های بم و قوی تولید کنند ، به شدت مورد پسند عده‌ ای از علاقه ‌مندان به موسیقی واقع شده‌ اند . کیفیت سابووفر به نوع ساخت و مولفه‌ های آن بستگی دارد . سابووفر را می ‌توان از مواد اولیه گوناگونی مانند کاغذ تقویت‌ شده ، پلی ‌پروپیلن ، کربن یا آلومینیوم ساخت . افکت و صدای تولید شده بسته به ماده‌ استفاده شده ، می ‌تواند تا اندازه ای متفاوت باشد . ساب های مختلف اصولا به چند هدف طراحی وساخته می شود تا در سیستم ها استفاده شود .

ساب های SPL یا قدرتی  :

این ساب ها که معمولا از لحاظ فیزیکی سایزی بزرگ دارند وبسیار پر قدرت هستند برای ایجاد فشار بسیار زیاد با فرکانس های پایین و بیشتر در مسابقات و برای ثبت رکورد استفاده می شوند . از مشخصات این ساب ها می توان به سوراند بسیار پهنتر نسیت به سایر ساب ها ،XMAX بالا ، مگنت های چند لایه ، ترمینال های مخصوص اتصال سیم های قطور ، بدنه از جنس دایکاست اشاره داشت . به طور معمول این ساب ها ویبره بیشتری نسبت به سایر ساب ها دارند و برای اجرای موسیقی زیاد مناسب نیست و برای استفاده این نوع ساب ووفر معمولا از باکس های نوع پورت دار استفاده می شود .

ساب های SQL یا کیفیتی  :

این ساب ها که بطور معمول در سایز 10 و 12 اینچ تولید می شود برای سیستم های کیفیتی استفاده می شود و در ساخت آنها از مواد مرغوب که معمولا هم گران هستند ، استفاده می شود تا پارامتر های مطلوبتری را بتوان از لحاظ فنی ایجاد کرد و در نهایت دقت ساب برای اجرای نتهای موسیقی دقیق تر می شود . این ساب ها معمولا در باکس های سیلد استفاده می شود و قدرت خیلی بالایی ندارند و معمولا از سابهای SPL ارزانتر هستند .

ساب های متوسط  :

این سری که معمولا ارزانتر از دو سری قبلیست از مواد اولیه نسبتا ارزانتر ساخته می شود و مصرف عمومی بیشتری دارد و از تنوع بیشتری در بین ساب ها برخوردار است این ساب ها از همه لحاظ متوسط هستند و در میان دو سری قبل قرار می گیرند ، باکس های مصرفی برای آنها از تمام مدل های باکس می تواند باشد .

ساب های باریک(shallow)  :

این ساب ها که در چند سال اخیر رشد قابل ملاحظه داشته در حقیقت جدید ترین سری ساب ها می باشند که نه برای کیفیت و نه برای قدرت است بلکه از سر ناچاری استفاده می شود ، کسانی که به دنبال حجم کم باکس هستند به سراغ این ساب ها می روند . پیدا نبودن مگنت ، باریک بودن ساب و قدرت نسبتا کم از مشخصات عمده این ساب ها می باشد .

برای استفاده مطلوب و بهینه از ساب ووفر حتما در درون محوطه بسته یا همان باکس آن را نصب کنید . امکان دارد بپرسید که لزوم استفاده از باکس چیست ؟ وچرا باید از باکس استفاده کرد ؟ شاید بهترین جواب برای این سوال همان تجربه ای باشد که اگر شما درون یک اتاق ( مخصوصا اگر خالی باشد ) فریاد بکشید صدای خیلی قوی تر و بیشتری نسبت به فضای باز خواهید داشت و این به دلیل تشدید صدا بوسیله دیوارهای اتاق و همچنین دیواره های باکس خواهد بود .

در واقع صدای ساب در درون باکس بطور معمول 12 دسی بل بیشتر از صدای همان ساب در فضای باز می باشد و این در حالیست که با افزایش هر 3 دسی بل ، صدا حدودا 2 برابر می شود . گذشته از نقشی که باکس در تشدید صدا دارد وجود آن دارای مزایای قابل توجهی در عملکرد فیزیکی و در نهایت صدای ایجاد شده توسط ساب دارد ، عملکردهایی مثل بهبود فاکتور های فیزیکی ساب مانند کمک به واکنش های ساب ، ایفای نقش کراس اوور و فیلتر کردن فرکانس ها در بعضی از انواع باکس ها

بیشتر بخوانید:

علت بالا رفتن آمپر آب موقع کولر گرفتن کولر + پیشگیری از آن