مجله تخصصی خودرو اخبار خودرو , قیمت خودرو , خرید و فروش خودرو , قیمت ماشین , قیمت اتومبیل
نشانه های یاتاقان زدن خودرو چیست + علت یاتاقان زدن آن
یاتاقان ورقه ای به شکل نیم دایره و نازک است که بین ( میل لنگ و سیلندر ) و ( میل لنگ و شاطون ) قرار می گیرد که خرابی آن در بین تعمیرکاران با اصطلاح ( یاتاقان زدن ) خودرو شهرت دارد .
زمانی که به هر علت از جمله کبود آب ، روغن و یا بالارفتن بیش از حد مجاز دور موتور دمای موتور نیز از مقدار مجاز بالاتر رود ، به اجزا مختلف آن بخصوص قسمت‌های متحرک آسیب زیادی وارد می گردد که این حالت را گیرپاژ یا سوختن موتور می گویند و در مورد یاتاقان ها هم وقتی در اثر سوختن دیگر قادر به کاستن از اصطکاک بین شاتون و میل لنگ نباشند گفته می شود . بطور کلی ( یاتاقان زدن ) تقریبا معادل عامیانه سوختن موتور در بین تعمیرکاران است .
البته باید اضافه کرد یاتاقان اسم قطعه ای است که بین دسته پیستون و میل لنگ قرار دارد و کارش روان سازی حرکت این دو قطعه روی یکدیگر است .
یاتاقان چیست ؟
یاتاقان که با اصطلاح انگلیسی آن یعنی ( برینگ ) هم شناخته می شود وسیله ای است که امکان حرکت را بین دو جسم ایجاد می کند . این قطعه که بیرینگ هم نامیده می شود به شکل نیم دایره است و نازک . در موتور خودرو ، باید حرکت بالا و پایین پیستون توسط میل لنگ به حرکت چرخشی تبدیل شود تا خودرو راه بیفتد . بنابراین میل لنگ باید به موتور نزدیک و با آن در ارتباط باشد . برای این نزدیکی و تکمیل ارتباط آن ها ، تکمیل تبدیل حرکت پیستون به میل لنگ و جلوگیری از آسیب های ناشی از این نزدیکی ، از یاتاقان استفاده می شود .
یاتاقان از جنس فلز است و مقاوم دربرابر حرارت و ضربه . ساختمان آن شامل یک پوسته بیرونی از جنس فولاد یا برنز و یک یا چند لایه مواد یاتاقانی می شود . مواد یاتاقانی از ترکیب آلیاژ فلزات قلع ، آنتیموان ، مس و سرب یا جیوه ، قلع ، گالیم و آلومینیوم به دست می آید . گاهی هم از بابیت ، قلع و سرب استفاده می شود . این تغییر ترکیبات نقش مستقیم بر وزن یاتاقان دارد و در موتورهای مختلف براساس تعداد یاتاقانی که مورد استفاده قرار می گیرد و تاثیری که بر وزن نهایی آن می گذارند انتخاب می شوند . لایه های مواد یاتاقانی که به ضخامت چند هزارم اینچ هستند به تعداد مختلف در یاتاقان های موتورهای متفاوت استفاده می شوند و باز هم بسته به وزن موتور این مواد در دو ، سه یا چهار لایه روی پوسته قرار داده می شوند .
علت یاتاقان زدن خودرو چیست؟
1- استفاده از روغن نامرغوب و غیر اصلی (Fake) و تعویض دیرهنگام آن سبب بروز حالت لجنی در روغن می شود . در این حالت با پدیدار شدن رسوبات و جرم قطعات خودرو دچار جرم گرفتگی می شوند زمانی که این جرم گرفتگی به مجاری روغن نفوذ کند سبب اختلال در فرآیند روغن کاری می شود که این جرم گرفتگی مسیرهای انتقال روغن و جرم گرفتگی خود پمپ روغن سبب عدم روغن کاری صحیح یاتاقان ها می شود و یاتاقان ها در شرایط بسیار بدی قرار می گیرد .2- وجود براده در کف کارتل روغن سبب تجمع پلیسه و رسوبات در توری فیلتر روغن می شود . سیستم CVVT و زنجیر تایم و سفت کن های هیدرولیکی آن نیز جرم شدیدی می گیرد . با باز کردن پایین موتور متوجه می شوید که بابیت یاتاقان های متحرک سیلندرها نیز از بین رفته است . یاتاقان متحرک قطعه نیم دایره شکل است که بین شاتون و میل لنگ قرار دارد و بابیت به سطح داخلی یاتاقان که آبکاری شده است گفته می شود .
3- افزایش دمای بیش از اندازه آن ها است . این افزایش دما و داغ کار کردن موتور ، می تواند به دلایل مختلف از جمله بی آب ماندن موتور رخ دهد .
4- فرسودگی و طول عمر بالای یاتاقان ها ، نیز می تواند باعث عمل نکردن و یا شکستن آن ها شده و اتفاق ناگواری که نگران آن هستیم ، رخ دهد .
5- خراب شدن پمپ روغن نیز می تواند فرآیند روغن کاری را معیوب ساخته و ریسک خرابی یاتاقان ها را بالا ببرد . کثیف شدن فیلتر روغن نیز مانند خرابی پمپ ، نتیجه مشابهی ایجاد خواهد کرد .
6- یکی از دلایل خراب و فرسوده شدن یاتاقان ها که اغلب از سوی رانندگان نادیده گرفته می شود ، رانندگی نادرست است . رانندگی درست و صحیح به شکلی است که دور موتور به محدوده قرمز نرسیده و حتی به آن نزدیک نشود . اما در صورتی که حین رانندگی ، طوری به پدال گاز فشار بیاورید که موتور تحت فشار قرار گرفته و عقربه مربوط به دور موتور گاه و بیگاه به محدوده قرمز رنگ نزدیک شود ، یاتاقان ها را در ریسک تخریب ، فشار و فرسودگی قرار می دهید .
یاتاقان ها با روغن موتور در تماس هستند و وظایف زیر را بعهده دارند :
1- تنظیم لقی عمودی بین میل لنگ و سیلندر .
2- کم کردن اصطکاک بین ( میل لنگ ) و ( سیلندر ) و جلوگیری از خوردگی آنها .
3- کم کردن اصطکاک بین ( میل لنگ ) و ( شاطون ) و جلوگیری از خوردگی آنها .
وقتی این قطعه به هر دلیلی بیش از حد داغ شود حالت دفرمگی پیدا می کند و اگه ذوب شود باعث چسبیدن دسته پیستون به میل لنگ می شود و موتور احتمالا می سوزد .
در مورد ( اتاقان زدن ) باید گفت خود یاتاقان دچار مشکل می شود چون وقتی خودرو یاتافان می زند صدای خیلی بدی به گوش می رسد و خودرو برای راه افتادن به نیروی زیادی نیاز دارد ( اصطکاک موتور خیلی زیاد است ) اگر در این زمان سریعا موتور را خاموش نکنید موتور می سوزد .
علت ( یاتاقان زدن )هم فرسودگی یاتاقان ها ، شکستن یاتاقان ها ، ذوب شدن آن ها ، تغییر شکل دادن آن ها .
مواد یاتاقانی از متریال های نرم تهیه می شوند تا نقش ضربه گیر را نیز برای میل لنگ بازی کنند . لایه های مواد یاتاقانی به ترتیب زیر ، روی پوسته قرار می گیرند :
1- ظلایه آلیاژ مس و سرب
2- لایه نیکل
3- لایه آلیاژ سرب و قلع
4- مواد پودری قلع
انواع یاتاقان با توجه به محل استفاده آن ها
در موتور خودرو دو نوع یاتاقان بر اساس کارکرد و محل استفاده آن ها وجود دارد که به یاتاقان های ثابت و متحرک مشهور هستند . در ابتدا باید توضیح داد که این دو یاتاقان هر یک با یکی از محورهای ثابت و متحرک میل لنگ در ارتباط هستند . محور اصلی یا ثابت میل لنگ به بلوک سیلندر متصل است و تنها حول محور خود می چرخد . محور متحرک آن به شاتون وصل است و حول محور اصلی و ثابت می گردد . یاتاقانها چه ثابت و چه متحرک ، دو تکه هستند و از دو نیم دایره که به هم پیچ و مهره می شوند تشکیل می گردند .
1- یاتاقان های ثابت
این دسته ، همان هایی هستند که نقش تکیه گاه میل لنگ را بازی می کنند و با اتصال حول محور ثابت میل لنگ لقی آن را نسبت به پیستون و بلوک سیلندر تنظیم می کنند . میل لنگ هنگام حرکت دورانی تمایل به حرکت رفت و برگشتی هم نشان می دهد ، یاتاقان ثابت این تمایل را که همان لقی میل لنگ است کنترل می کند و از ضربه های احتمالی به آن جلوگیری می نماید . یکی از دو نیم دایره یاتاقان در این نوع که یاتاقان میل لنگ هم نامیده می شود ، از یک سمت به بلوک سیلندر متصل است و نیم دایره دیگر پس از پیچیدن حول محور میل لنگ به آن پیچ و مهره می شود . هر میل لنگ حداقل دو یاتاقان ثابت دارد .
در موتورهای 4 سیلندر که رایج ترین موتورهای مورد استفاده در صنعت خودرو سازی هستند ، 5 یاتاقان ثابت ، میل لنگ را نگه می دارند . این پاتاقان ها سوراخ دار تعبیه می شوند تا روغن و روان کننده ها از طریق این سوراخ ها به میل لنگ رسیده و حرکت چرخشی میل لنگ ساده تر شود . حد فاصل این سوراخ ها نیز شیارهایی تعبیه شده تا روغن در آن ها مانند جوی جریان یابد .
2- یاتاقان‌های متحرک
بین شاتون و میل لنگ نیز یاتاقان وجود دارد البته از نوع متحرکش . این یاتاقان لقی شاتون نسبت به میل لنگ را تنظیم می کند و از ضربه های احتمالی بین این دو جلوگیری می نماید . این یاتاقان که به یاتاقان شاتون معروف است در ساختار بسیار شبیه یاتاقان میل لنگ است با این تفاوت که میل لنگ در آن آزاد است و حرکت رفت و برگشت پیستون را به حرکت دورانی تبدیل می کند . یکی از نیم دایره های یاتاقان متحرک به شاتون وصل است و دیگری پس از پیچیدن حول محور میل لنگ به آن پیچ و مهره می شود . این یاتاقان ها تنها شیاردار هستند و در آن ها سوراخی وجود ندارد .
یاتاقان در هر دو نوع ، از میل لنگ قطورتر است و فاصله و فضای بین آن ها را روغن پر می کند . این روغن در لایه‌ی بسیار نازکی اطراف میل لنگ را می گیرد و ضمن معلق نگه داشتن آن درون یاتاقان ، به حرکت روانش کمک کرده و ضربه گیری یاتاقان را تکمیل می کند .
علائم یاتاقان زدن چیست ؟
1- صدا ( لق لق ) یا ( تق تق ) موتور هنگام گاز دادن یا شتاب گرفتن . در این شرایط توصیه می شود که خودرو را متوقف ساخته و فورا درخواست تعمیرکار کنید . در غیر این صورت بهتر است که خودروی خود را بدون روشن کردن موتور ، به نزدیک ترین تعمیرگاه مجاز و معتبر جهت انجام تعمیرات انتقال دهید . در دور آرام (970rpm )هیچ صدایی از موتور بگوش نمی رسید . با افزایش دور از 1200 rpm به بالا صدای یاتاقان‌های متحرک کاملاً واضح شنیده می شد . این صدا شبیه به صدای برخورد دو فلز به یکدیگر است و صدایی تق تق به گوش می رسد .
به خاطر داشته باشید که توجه نکردن به چنین چیزی می تواند هزینه های بسیار سنگینی برایتان به بار آورده و مشکلات بزرگتری به وجود بیاورد .
2- قفل شدن موتور ، که در این حالت موتور به هیچ عنوان روشن نمی شود . در واقع زمانی که علی رغم استارت زدن ، موتور خودرو روشن نمی شود ؛ یکی از دلایل می تواند یاتاقان زدن باشد .
3- اگر خودروی خود را کم جان تر از همیشه یافته و احساس می کنید به خوبی گاز نخورده و به شکل مطلوب پیش نمی رود ، ممکن است یاتاقان ها مشکلی پیدا کرده باشند .
4- البته همیشه نمی توانیم روشن شدن چراغ چک روغن را به یاتاقان ها ارتباط دهیم . اما در صورت روشن شدن این چراغ ، باید به چنین موردی نیز مشکوک شده و پیگیری های لازم را انجام دهید . چراغ روغن روشن می ماند و گاهی چشمک می زند .
اگر خودرو یاتاقان یا شاتون بزند که باید میل لنگ هم به تراشکاری رفته و بر اساس مقدار خرابی که در آن ایجاد شده بر اساس اندازه های استاندارد میل لنگ و یاتاقان تراش داده شود گاهی هم اصلا میل لنگ قابل تعمیر نیست چون یا قبلا تراش رفته و به اصطلاح اندازه اش 60 است و یا آنقدر صدمه دیده که قابل تعمیر نیست .
چه موقع باید یاتاقان ها را عوض کرد
در صورت وجود هر گونه خراشیدگی و یا سائیدگی بابیت یاتاقان ها ؛ لازم است که یاتاقان تعویض شود . وقتی بعد از گذشت 10 سال یا پیمودن مسافتی بالای 100 هزار کیلومتر موتور را برای تعمیر اساسی باز می کنید بهر حال بهتر است یاتاقانها تعویض شوند .
زمانی که به هر علت از جمله کبود آب، روغن و یا بالارفتن بیش از حد مجاز دور موتور دمای موتور نیز از مقدار مجاز بالاتر رود ، به اجزا مختلف آن بخصوص قسمت های متحرک آسیب زیادی وارد می گردد که این حالت را گیرپاژ یا سوختن موتور می گویند و در مورد یاتاقان ها هم وقتی در اثر سوختن دیگر قادر به کاستن از اصطکاک بین شاتون و میل لنگ نباشند گفته می شود. بطور کلی ( یاتاقان زدن ) تقریبا معادل عامیانه سوختن موتور در بین تعمیرکاران است .
بیشتر بدانید
عیب یابی بالا بودن دور موتور در خودروهای انژکتوری
علت بد کار کردن موتور خودرو چیست + رفع مشکل تک کار کردن موتور
سنسور باران خودرو چیست و عملگرد آن چگونه است
