ناک خودرو چیست و عملکرد آن چگونه است + علت تک کار کردن خودرو

ناک خودرو چیست و عملکرد آن چگونه است + علت تک کار کردن خودرو

شاید شما نیز یکبار با این مورد مواجه شده باشید که موتور خودرو در هنگامی که در یک مسیر سربالایی قرار دارید شروع به تولید صدای چق چق کند ( صدایی شبیه به برخورد آرام قاشق و چنگال به یکدیگر ) و تا پدال گاز را رها می کنید این صدا بر طرف می شود و هنگامی که دوباره پای خود را روی پدال گاز قرار می دهید این صدا به گوش می رسد . این صدا مشکلی است که که مکانیک ها آن را ناک یا ضربه می نامند . ناک به حالتی گفته می شود که در آن مخلوط سوخت و هوای موجود در سیلندر زودتر از زمان جرقه زنی شمع منفجر می شود .

این حالت معمولا در هنگام حرکت در حالت اصطلاحا دنده مُرده به وجود می آید . وضعیت دنده مُرده مربوط به حالتی است که با انتخاب دنده اشتباه ( بیش از حد سبک ) راننده قصد شتاب گیری دارد و نامناسب بودن دنده در این وضعیت ، منجر به تعلل پیشرانه در دور گرفتن و طولانی شدن پروسه احتراق می شود .

ناک چیست ؟

موتورهای احتراق داخلی به این شکل کار می کنند که مخلوط سوخت و هوای وارد شده به سیلندر در محفظه ی احتراق توسط شمع مشتعل می شود و این انفجار سبب پایین رفتن پیستون شده و نیروی موتور تولید می شود و در ادامه به چرخ  ها انتقال پیدا می کند .

مشکل ناک زمانی بروز می کند که موتور بسیار گرم باشد و دمای محفظه ی احتراق آن قدر بالا برود که مخلوط سوخت و هوای وارد شده بر اثر همین حرارت و زودتر از زمان جرقه زنی شمع ها مشتعل شود .

به گفته ی یکی از نمایندگی های تویوتا در وودبریج معمولا ناک زمانی اتفاق می افتد که خود شمع نیز می خواهد جرقه بزند و به این ترتیب دو احتراق با هم در داخل محفظه ی احتراق ایجاد می شوند و با یکدیگر تداخل می کنند ، چنین موردی فشار و تنش زیادی را به موتور وارد می کند که صدای آن را می توان از بیرون نیز شنید .

دلایل تک کارکردن موتور

1- خراب شدن شمع موتور

شمع موتور یکی از مهم ترین قطعات سیستم جرقه است . هر سیلندر در موتور اتومبیل معمولا دارای یک شمع است که در صورت جرقه نزدن شمع ، سیلندر مربوط به آن از کار افتاده و موتور تک کار می کند . در بعضی مواقع جرقه ضعیف نیز باعث از کار افتادن یک سیلندر و تک کار کردن موتور می شود . در بعضی از مواقع الکترود داخلی شمع میسوزد و ولتاژ مورد نیاز جرقه شمع را از خود عبور نمی دهد . در این صورت سیلندر بطور کامل از کار می افتد و موتور بصورت مداوم تک کار می کند . وجود آب در محفظه احتراق نیز باعث عدم جرقه بین الکترودهای شمع و تک کار کردن موتور می شود . هنگام خیس شدن شمع با آب جرقه از روی عایق الکترود مثبت عبور کرده و فاصله هوایی بین دو الکترود را طی نمی کند . آب ممکن است بخاطر شکستگی منی فولد، خرابی واشر منیفولد ، خرابی واشر سرسیلندر و یا ترک سرسیلندر وارد محفظه احتراق موتور بشود . معمولا تک کار کردن در اثر وجود آب در محفظه احتراق در زمان سرد بودن موتور اتفاق می افتد و بعد از گرم شدن موتور شمع خشک شده و سیلندر بکار می افتد . در برخی از موارد به دلیل بالا رفتن مقاومت داخلی شمع جرقه از بیرون شمع و در روی عایق چینی خارجی می گذرد ، این حالت معمولا در حین شتاب گیری اتومبیل اتفاق می افتد و موتور برای چند لحظه تک کار کرده و ریپ می زند . از علائم این مشکل وجود خطهای سیاه روی عایق چینی خارجی شمع است که بصورت عمودی و در موازات یکدیگر تشکیل می شوند .

2- خرابی کوئل و وایر شمع

کوئل اتومبیل یک ترانس جرقه است که ولتاژ باطری را تا چند هزار برابر تقویت کرده و از طریق وایر شمع به شمع موتور هدایت می کند . کیفیت جرقه شمع در پلاسما تا حدود زیادی وابسته به جرقه شمع است . در اتومبیل های قدیمی که دارای یک کوئل بودند خرابی کوئل باعث خاموش شدن یا روشن نشدن موتور می شد ، اما امروزه اکثر اتومبیل ها حداقل دارای دو کویل هستند . خراب شدن کوئل باعث از کار افتادن سیلندر یا سیلندرهای مربوط به آن کوئل می شود . خرابی کوئل همیشه به معنی عدم جرقه نیست ، در بعضی مواقع جرقه ضعیف نیز باعث تک کار کردن لحظه ای و یا حتی دائمی موتور می شود . برای تست کوئل کافیست کوئل یا وایر شمع را در آورده و جرقه آن را برسی کنیم .‌ در اتومبیل هایی که کوئل مستقیما بر روی شمع قرار دارد برای تست لازم است کوئل از جای خود خارج شود و در اتومبیل های دارای وایر باید وایر را به آرامی از روی شمع در بیاوریم . با چسباندن نوک پیچ گوشتی به محل اتصال شمع بر روی وایر یا کوئل و نزدیک کردن قسمت فلزی آن به بدنه در هنگامی که موتور روشن است جرقه ای در فاصله هوایی بین پیچ گوشتی و بدنه اتومبیل دیده می شود . جرقه خوب و مناسب باید به رنگ آبی باشد و حداقل فاصله هوایی دو سانتی متر را طی کند . جرقه باید دارای قطر مناسب ( حداقل یک میلی متر ) و به راحتی قابل رویت باشد . جرقه های کوتاه و مویی نشان دهنده اشکال در مدار جرقه هستند . در مواردی کثیف بودن ‍و یا ترک داشتن عایق کوئل باعث ضعیفی یا عدم‌ جرقه کوئل در هنگام‌ شتاب گیری می شود  .

3- خراب یا کثیف شدن انژکتور

انژکتور یا سوخت پاش مهم ترین قطعه سیستم‌ سوخت رسانی است که در دهه های گذشته بطور کامل جایگزین سیستم کاربراتوری شده است . انژکتور یک‌ شیر برقی کوچک و بسیار دقیق است که طبق زمان بندی معین باز و بسته می شود . زمان باز شدن انژکتور همزمان با مرحله مکش در سیلندر است که در کسری از ثانیه انجام می شود . هر گونه اشکال در پاشش سوخت منجر به از کار افتادن سیلندر مربوطه و در نتیجه تک کار کردن موتور می شود . یکی از رایج ترین اشکالات انژکتور کثیف شدن آن است که موجب بد کار کردن ، ریپ زدن و تک کارکردن موتور اتومبیل می شود . کثیف شدن انژکتور ممکن است به دلیل ورود ذرات ریز جدا شده از صافی و  لوله های بنزین و یا جرم آن طی چندین سال باشد . بطور کلی کثیف شدن انژکتور باعث بروز دو نوع اشکال می شود که باعث بد یا تک کار کردن موتور می شوند . در حالت اول ذرات وارد شده به داخل انژکتور در مقابل یک یا چند سوراخ خروجی قرار گرفته و قسمتی از مسیر پاشش سوخت را مسدود می کند . در حالت دوم ذرات ریز مانع از بسته شدن کامل انژکتور و نشت بنزین در زمان بسته بودن آن می شود . از آنجایی که مقدار سوخت پیش بینی شده برای هر سیکل احتراق بسیار دقیق است کم یا زیاد شدن مقدار پاشش سوخت بدلایل ذکر شده باعث احتراق ناقص و یا از کار افتادن کامل سیلندر و در نتیجه تک کار کردن موتور می شود .

مشکل اصلی اینجاست

برخورد این دو احتراق با یکدیگر آنقدر به موتور فشار وارد می کند که در نهایت می تواند سبب آسیب دیدن پیستون ها نیز شود . این اتفاق دمای پیستون ها را نیز به شدت بالا می برد . شاید برایتان جالب باشد اما ناک داشتن موتور برای مدت زمان طولانی حتی ممکن است منجر به سوراخ شدن پیستون شود که اگر چنین اتفاقی بیافتد هزینه ی زیادی را باید برای تعمیر موتور پرداخت کرد .

یکی از اصلی ترین دلایل بروز ناک در موتور اکتان نامناسب سوخت است . کارخانه های سازنده معمولا اکتان مناسب سوخت را برای موتور خودرو در دفترچه ی راهنمای مشتری قید می کنند .

همانطور که می دانید اکتان بالاتر به معنی مقاومت بالاتر سوخت در برابر اشتعال است بنابراین اگر سوختی اکتان پایینی داشته باشد زودتر مشتعل خواهد شد و این برای موتوری که دما و ضریب تراکم بالایی دارد مورد خوبی نیست . بنابراین همواره سعی کنید از سوختی که کارخانه ی سازنده برای خودرو پیشنهاد کرده است استفاده کنید .

در صورت عدم دسترسی به سوخت با اکتان مناسب می توان از مکمل های اکتان افزا نیز استفاده کرد هرچند که این مورد نیز گاها مشکلات مربوط به خود را دارد .

مورد بعدی که می تواند سبب بروز ناک در موتور شود وجود جرم در سرسیلندر است . زمانی که مخلوط سوخت و هوا مشتعل می شود یک فرآیند شیمیایی اتفاق می‌افتد که در طی آن CO2 تبدیل به H2O می شود .

در این پروسه مقداری گازهای دیگر و نیز دوده هم تولید می شود که البته بیشتر آنها از اگزوز خودرو خارج می شوند . با این وجود مقدار بسیار کمی از این دوده ها از سیلندر خارج نشده و در بخش بالایی سیلندر یعنی درست در محفظه ی احتراق ایجاد جرم می کنند که به آنها دوده گرفتن موتور و یا جرم گرفتگی گفته می شود .

این لایه های جرم که از جنس کربن هستند در دماهای بالای موتور گداخته شده و می توانند سبب مشتعل شدن بنزین و یا گازوئیل متراکم شده در موتور شوند و آن را زودتر از شمع ها منفجر کنند .

برطرف کردن جرم گرفتگی موتور نیز موردی است که باید توسط مکانیک خبره انجام شود و یک کار تخصصی به حساب می آید .

سومین دلیلی که می تواند سبب بروز ناک در موتور خودرو شود استفاده از شمع های نا مناسب است . اگر شما از شمعی که با طراحی موتور خودرویستان سازگاری ندارد استفاده کنید در این صورت این شمع می تواند سیکل احتراق موتور را دچار اختلال کرده و ایجاد ناک کند .

راه بر طرف کردن این مشکل نیز باز کردن این شمع ها و جایگزین کردن آن ها با نمونه ی استاندارد کارخانه است .

در بیشتر موارد استفاده از بنزین مرغوب می تواند ناک موتور خودروی شما را از بین ببرد اما اگر با وجود سوخت مناسب همچنان موتور خودرو ناک داشته باشد لازم است تا به یک مکانیک مجرب مراجعه کنید تا خودرو را عیب یابی کند .

می توان گفت که موتورهای توربو اساسا بیشتر از موتور های تنفس طبیعی به کیفیت سوخت و مسائل ناشی از آن حساس هستند و به دلیل فشار احتراق بالاتر ( ناشی از وجود توربو ) در صورت مناسب نبودن سوخت، احتمال آسیب دیدگی این موتورها به مراتب بیشتر است .

دلیل تک کار کردن موتور چیست ؟

از آنجایی که همه می دانیم در موتورهای خطی احتراق داخلی  پیستون ها به صورت دو به دو با هم کار می کنند  چنانچه خللی در مواردی همچون شمع و وایر ، کویل ها و انژکتور  و عملکرد سوخترسانی یا برق رسانی ایجاد شود :

1- ممکن است در یکی از سوپاپ ها احتراق داخلی انجام نشود  .

2- در واقع وقتی که یک پیستون به سمت پایین حرکت می کند نیروی احتراق پیستون مقابل آن است که دوباره آن را به محفظه احتراق حرکت می دهد .

3-  اگر یکی از پیستون ها موفق به احتراق  داخلی نشود میللنگ از حرکت نمی ایسند و  پیستون بعدی کار نیمه کاره را تمام می کند .

4- اما خللی در عملکرد یکی از پیستون ها صورت می گیرد .

5-  به این واکنش  اصطلاح تک کار کردن موتور می گویند   .

زمانی  یکی از پیستون ها از کار می افتد  به شکل های مختلف تاثیر خود را روی خودرو و عملکرد موتوری آن خواهد گذاشت .

عوارض تک کار کردن موتور چیست ؟

همانطور که می دانید سوخت بنزین به محفظه احتراق داخلی هدایت می شود . میل لنگ از طریق شاتون ها  پیستون ها را به حرکت در می آورند . پیستون ها داخل سیلندر خودرو  حرکت می کنند و سوخت محصور شده را تحت فشار قرار داده  و با جرقه ای که از شمع ها به کویل داده می شود عمل انفجار صورت می گیرد و دوباره همین چرخه ادامه پیدا می کند و با حرکت کردن دو پیستون ، دو پیستون دیگر حرکت میکنند و در زاویه 720 درجه موتور توسط احتراق داخلی نیروی مکانیکی تولید می کند . چنانچه موتور تک کار کند و یکی از سیلندرها نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد عوارض زیر در انتظار خودرو شما خواهد بود  :

1- شنیده شدن صداهای غیر طبیعی از موتور

2- لرزش کل مجموعه موتور و سرسیلندر

3- کاهش شدید قدرت کشش خودرو

4- کم شدن شتاب اولیه

5- ریپ زدن ماشین  در حین سرعت گرفتن

6- ضعیف شدن و به اصطلاح از فابریک درآمدن خودرو به دلیل انتقال عوارض به سایر قطعات

بیشتر بدانید

زمان تعویض فیلتر هوا چه زمانی میباشد و عمر فیلتر هوا چقدر است