مجله تخصصی خودرو اخبار خودرو , قیمت خودرو , خرید و فروش خودرو , قیمت ماشین , قیمت اتومبیل
یاتاقان زدن خودرو چیست + بررسی دلایل یاتاقان خودرو و وظیفه آن
یاتاقان زدن موتور ازجمله عیوب مهم و پر اهمیتی است که در صورت عدم توجه و رفع به موقع آن ، می تواند خسارات سنگینی به دنبال داشته باشد . گاهی اوقات میزان آسیب به حدی است که پیشرانه از کار افتاده و دیگر روشن نمی شود ؛ در چنین مواقعی کار از کار گذشته و بایستی موتور خودرو به طور کامل باز شده و از نو سر هم بندی گردد .
یاتاقان ها و روغن موتور به صورت موازی از اصطکاک میان قطعات موتور می کاهند و از خوردگی آن‌ها به واسطه تماس مستقیم ، جلوگیری به عمل می آورند . یاتاقان ها نه تنها از اصطکاک بین میل لنگ و سیلندر جلوگیری می کنند ، بلکه مانع ایجاد اصطکاک زیاد بین میل لنگ و شاتون نیز می گردند.
در شرایطی که دمای یاتاقان ها از حد ظرفیت آن ها بالاتر رفته و از فرم اولیه و صحیح خود خارج شوند ، دیگر قادر به انجام وظیفه شان نبوده و خودرو یاتاقان خواهد زد.
یاتاقان چیست ؟
یاتاقان در واقع نوعی بیرینگ به شکل ورقه فلزی نسبتا باریک است که ضمن تنظیم لقی میل لنگ و شاتون ها ، حرکت روان آن ها حین روشن بودن موتور را تضمین می کند .
یاتاقان ها در موتورهای احتراقی به دو نوع ثابت و متحرک دسته بندی می شوند ؛ یاتاقان های ثابت بین محل تماس میل لنگ با بلوک سیلندر و کپه های آن قرار گرفته و لقی عمودی میل لنگ نسبت به بدنه را تنظیم می کنند . یاتاقان متحرک نیز به گونه ای مشابه در محل تماس میل لنگ و دسته شاتون ها نصب شده و لقی شاتون نسبت به میل لنگ را تنظیم می کند . معمولا یک یا دو جفت بغل یاتاقان نعلی شکل نیز برای تنظیم لقی افقی میل لنگ در پیشرانه های احتراق داخلی مورد استفاده قرار می گیرد .
زمانی که موتور خودرو روشن می شود ، لایه نازکی از روغن در فضای باریک میان یاتاقان ها و میل لنگ تشکیل شده و موجب از بین رفتن اصطکاک این قسمت ها می شود تا میل لنگ بتواند حرکت دورانی خود را به سهولت تداوم بخشیده و پیشرانه خودرو به کار خود ادامه دهد .
منظور از یاتاقان زدن چیست ؟
هر عاملی که باعث دفرمه شدن یا آسیب دیدن یاتاقان ها شود ، به طوری که یاتاقان به میل لنگ بچسبد یا بیش از حد از آن فاصله بگیرد ، لایه روغن دیگر قادر نخواهد بود به درستی فضای خالی میان این دو را پر کند ؛ اصطلاحا در این وضعیت گفته می شود که موتور یاتاقان زده است .
اگر یاتاقان با سطح میل لنگ تماس پیدا کند و به آن بچسبد ، حرکت موتور ( دوران میل لنگ ) سنگین شده و در نهایت پیشرانه از کار خواهد افتاد . اگر یاتاقان ها در اثر خوردگی و سایش ، ضخامت استاندارد خود را از دست بدهند و بیش از حد نازک شوند ، میل لنگ دیگر نمی تواند بدون لرزش به کار خود ادامه دهد ، چرا که لقی استاندارد آن از بین رفته و حین کارکرد همواره صدایی شبیه به تق تق یا لق لق از ناحیه یاتاقان معیوب شنیده می شود .
علت یاتاقان زدن چیست ؟
هر عاملی که باعث شود روغن با شدت و مقدار کافی به یاتاقان ها نرسد ، می تواند موجب آسیب رسیدن به یاتاقان های موتور گردد .
از جمله باید به عواملی همچون: خرابی پمپ روغن ، کثیفی بیش از حد روغن موتور و فیلتر آن ، وجود ناخالصی در روغن ، آب و روغن قاطی کردن ناشی از سوختن واشر سرسیلندر یا هر دلیل دیگر ، کمبود میزان روغن پیشرانه اشاره کرد .
همچنین هرگاه دمای کارکرد موتور بیش از حد افزایش یافته و این ازدیاد حرارت سریعا برطرف نگردد ، نهایتا افزایش گرما منجر به انبساط حجمی بیش از حد میل لنگ و یاتاقان ها شده و فضای خالی میان آن ها که بایستی توسط لایه باریک روغن پر شود ، از بین خواهد رفت . بنابراین میل لنگ نمی تواند طبق روال همیشگی به حرکت دورانی خود ادامه دهد و این مسئله در نهایت پیشرانه را از کار خواهد انداخت .
قفل شدن ترموستات ، خرابی رادیاتور ، کمبود مایع خنک کننده ، نشتی آب موتور ، خرابی سامانه فن خنک کننده رادیاتور و غیره ، از جمله مهم ترین علل افزایش دمای بیش از حد پیشرانه هستند که در صورت عدم رفع عیب ، می توانند منجر به یاتاقان زدن موتور شوند .
در پایان توصیه می کنیم به منظور جلوگیری از بروز عیب در عملکرد یاتاقان ها ، از روغن استاندارد در پیشرانه استفاده کرده و طی بازه های زمانی معین و حتی پیش از موعد نسبت به تعویض آن اقدام کنید . همچنین سعی کنید ضمن وارد نیاوردن فشار بیش از حد به موتور ، همواره نسبت به عملکرد صحیح مجموعه سیستم خنک کننده و ترموستات و نیز کافی بودن میزان مایع روان کار و خنک کننده در پیشرانه اطمینان حاصل فرمایید .
علت یاتاقان زدن خودرو چیست ؟
1- استفاده از روغن نامرغوب و غیر اصلی ( Fake ) و تعویض دیر هنگام آن سبب بروز حالت لجنی در روغن می شود . در این حالت با پدیدار شدن رسوبات و جرم قطعات خودرو دچار جرم گرفتگی می شوند زمانی که این جرم گرفتگی به مجاری روغن نفوذ کند سبب اختلال در فرآیند روغن کاری می شود که این جرم گرفتگی مسیرهای انتقال روغن و جرم گرفتگی خود پمپ روغن سبب عدم روغن کاری صحیح یاتاقان ها می شود و یاتاقان ها در شرایط بسیار بدی قرار می گیرد .
2- وجود براده در کف کارتل روغن سبب تجمع پلیسه و رسوبات در توری فیلتر روغن می شود . سیستم CVVT و زنجیر تایم و سفت کن های هیدرولیکی آن نیز جرم شدیدی می گیرد . با باز کردن پایین موتور متوجه می شوید که بابیت یاتاقان های متحرک سیلندر ها نیز از بین رفته است . یاتاقان متحرک قطعه نیم دایره شکل است که بین شاتون و میل لنگ قرار دارد و بابیت به سطح داخلی یاتاقان که آبکاری شده است گفته می شود .
3- افزایش دمای بیش از اندازه آن ها است . این افزایش دما و داغ کار کردن موتور ، می تواند به دلایل مختلف از جمله بی آب ماندن موتور رخ دهد .
4- فرسودگی و طول عمر بالای یاتاقان ها ، نیز می تواند باعث عمل نکردن و یا شکستن آن ها شده و اتفاق ناگواری که نگران آن هستیم ، رخ دهد .
5- خراب شدن پمپ روغن نیز می تواند فرآیند روغن کاری را معیوب ساخته و ریسک خرابی یاتاقان ها را بالا ببرد . کثیف شدن فیلتر روغن نیز مانند خرابی پمپ ، نتیجه مشابهی ایجاد خواهد کرد .
6- یکی از دلایل خراب و فرسوده شدن یاتاقان ها که اغلب از سوی رانندگان نادیده گرفته می شود ، رانندگی نادرست است . رانندگی درست و صحیح به شکلی است که دور موتور به محدوده قرمز نرسیده و حتی به آن نزدیک نشود . اما در صورتی که حین رانندگی ، طوری به پدال گاز فشار بیاورید که موتور تحت فشار قرار گرفته و عقربه مربوط به دور موتور گاه و بیگاه به محدوده قرمز رنگ نزدیک شود ، یاتاقان ها را در ریسک تخریب ، فشار و فرسودگی قرار می دهید .
یاتاقان ها با روغن موتور در تماس هستند و وظایف زیر را به عهده دارند :
1- تنظیم لقی عمودی بین میل لنگ و سیلندر .
2- کم کردن اصطکاک بین ( میل لنگ ) و ( سیلندر ) و جلوگیری از خوردگی آن ها .
3- کم کردن اصطکاک بین ( میل لنگ ) و ( شاطون ) و جلوگیری از خوردگی آن ها .
وقتی این قطعه به هر دلیلی بیش از حد داغ شود حالت دفرمگی پیدا می کند و اگه ذوب شود باعث چسبیدن شاتون به میل لنگ می شود و موتور احتمالا می سوزد .
در مورد ( یاتاقان زدن ) باید گفت خود یاتاقان دچار مشکل می شود چون وقتی خودرو یاتافان می زند صدای خیلی بدی به گوش می رسد و خودرو برای راه افتادن به نیروی زیادی نیاز دارد ( اصطکاک موتور خیلی زیاد است ) اگر در این زمان سریعا موتور را خاموش نکنید موتور می سوزد .
چه موقع باید یاتاقان ها را عوض کرد
در صورت وجود هر گونه خراشیدگی و یا سائیدگی بابیت یاتاقان ها ؛ لازم است که یاتاقان تعویض شود . وقتی بعد از گذشت 10 سال یا پیمودن مسافتی بالای 100 هزار کیلومتر موتور را برای تعمیر اساسی باز می کنید به هر حال بهتر است یاتاقان ها تعویض شوند .
زمانی که به هر علت از جمله کبود آب ، روغن و یا بالارفتن بیش از حد مجاز دور موتور دمای موتور نیز از مقدار مجاز بالاتر رود ، به اجزا مختلف آن به خصوص قسمت های متحرک آسیب زیادی وارد می گردد که این حالت را گیر پاژ یا سوختن موتور می گویند و در مورد یاتاقان ها هم وقتی در اثر سوختن دیگر قادر به کاستن از اصطکاک بین شاتون و میل لنگ نباشند گفته می شود . به طور کلی ( یاتاقان زدن ) تقریبا معادل عامیانه سوختن موتور در بین تعمیرکاران است .
علائم یاتاقان زدن چیست ؟
1- صدا ( لق لق ) یا ( تق تق ) موتور هنگام گاز دادن یا شتاب گرفتن . در این شرایط توصیه می شود که خودرو را متوقف ساخته و فورا درخواست تعمیرکار کنید . در غیر این صورت بهتر است که خودروی خود را بدون روشن کردن موتور ، به نزدیک ترین تعمیرگاه مجاز و معتبر جهت انجام تعمیرات انتقال دهید . در دور آرام ( 970rpm )هیچ صدایی از موتور بگوش نمی رسید .
با افزایش دور از 1200 rpm به بالا صدای یاتاقان های متحرک کاملاً واضح شنیده می شد . این صدا شبیه به صدای برخورد دو فلز به یکدیگر است و صدایی تق تق به گوش می رسد .
به خاطر داشته باشید که توجه نکردن به چنین چیزی می تواند هزینه های بسیار سنگینی برایتان به بار آورده و مشکلات بزرگتری به وجود بیاورد .
2- قفل شدن موتور ، که در این حالت موتور به هیچ عنوان روشن نمی شود . در واقع زمانی که علی رغم استارت زدن ، موتور خودرو روشن نمی شود ؛ یکی از دلایل می تواند یاتاقان زدن باشد .
3- اگر خودروی خود را کم جان تر از همیشه یافته و احساس می کنید به خوبی گاز نخورده و به شکل مطلوب پیش نمی رود ، ممکن است یاتاقان ها مشکلی پیدا کرده باشند .
5- البته همیشه نمی توانیم روشن شدن چراغ چک روغن را به یاتاقان ها ارتباط دهیم . اما در صورت روشن شدن این چراغ ، باید به چنین موردی نیز مشکوک شده و پیگیری های لازم را انجام دهید . چراغ روغن روشن می ماند و گاهی چشمک می زند .
اگر خودرو یاتاقان یا شاتون بزند که باید میل لنگ هم به تراش کاری رفته و بر اساس مقدار خرابی که در آن ایجاد شده بر اساس اندازه های استاندارد میل لنگ و یاتاقان تراش داده شود گاهی هم اصلا میل لنگ قابل تعمیر نیست چون یا قبلا تراش رفته و به اصطلاح اندازه اش 60 است و یا آنقدر صدمه دیده که قابل تعمیر نیست .
هزینه یاتاقان زدن خودرو
به انوان مثال هزینه یاتاقان زدن سمند و یا هزینه یاتاقان زدن پژو پارس بیشتر از پراید است و احتمال یاتاقان زدن این خودروها نیز بیشتر است زیرا قدرت موتور این ماشین ها بالا تر از پراید بوده ولی کیفیت ساخت برخی قطعات موتور پایین است و این باعث می شود که در دور موتورهای بالا احتمال خرابی یاتاقان بیشتر شود . هزینه یاتاقان زدن هر خودرو بسیار متفاوت است و بستگی به قطعات مورد نیاز برای خودرو شما دارد . قیمت یاتاقان پراید از 70 هزار تومان تا 150 هزار تومان در بازار می باشد که به دلیل نوسان قیمت های بالا احتمال تغییر این قیمت وجود دارد .
رانندگی نا صحیح باعث یاتاقان زدن و خراب شدن خودرو می شود ؟
یکی از دلایل خراب و فرسوده شدن یاتاقان ها که اغلب از سوی رانندگان نادیده گرفته می شود ، رانندگی نادرست است . رانندگی درست و صحیح به شکلی است که دور موتور به محدوده قرمز نرسیده و حتی به آن نزدیک نشود . اما در صورتی که حین رانندگی ، طوری به پدال گاز فشار بیاورید که موتور تحت فشار قرار گرفته و عقربه مربوط به دور موتور گاه و بیگاه به محدوده قرمز رنگ نزدیک شود ، یاتاقان ها را در ریسک تخریب ، فشار و فرسودگی قرار می دهید .
بیشتر بخوانید:
همه چیز درباره دوگانگی سن فرسودگی خودرو در قانون هوای پاک
هزینه تست های ایمنی و کیفیت هر خودرو چقدر است ؟
منبع: کارگیک
